Της Κατερίνας Μπρέγιαννη
Την 8η Μάρτη τιμούμε τους αγώνες των γυναικών για την ισότητα των φύλων, ίσα δικαιώματα σε όλους τους τομείς, ελευθερία από την πατριαρχία και την κυριαρχία των ρόλων που αυτή επιβάλλει. Τα πρώτα ίχνη τους τα βρίσκουμε το 411 π.Χ., στον αντιπολεμικό αγώνα της Λυσιστράτης του Αριστοφάνη.
«Γυναίκες, ξυπνήστε! Το μήνυμα της λογικής ακούγεται σ’ ολόκληρο τον κόσμο! Ανακαλύψτε τα δικαιώματά σας!» διακήρυττε στο Παρίσι, το 1792, η φεμινίστρια Ολυμπία Ντε Γκουζ, η οποία εξαιτίας του πύρινου φεμινιστικού της λόγου καρατομήθηκε στην γκιλοτίνα στις 3 Νοεμβρίου 1793. Η εκτέλεσή της γίνεται για παραδειγματισμό και, όπως δήλωσε, εβδομάδες αργότερα, ο Εισαγγελέας του Παρισιού: «Πέθανε στην γκιλοτίνα επειδή είχε ξεχάσει τις αρετές που ταιριάζουν στο φύλο της».
Η πρώτη γυναικεία απεργία πραγματοποιήθηκε στην αγγλική πόλη Ουόρτσεστερ, το 1804, από τις εργάτριες που κατασκεύαζαν γάντια. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, στο New England, το 1820, έγινε γυναικεία απεργία με βασικά αιτήματα: καλύτερους μισθούς και λιγότερη δουλειά, ενώ το 1831 πήραν τη σκυτάλη οι Γαλλίδες καπελούδες.
Στις 8 Μαρτίου του 1857, οι εργάτριες στον τομέα της υφαντουργίας - ιματισμού διαδήλωσαν στη Νέα Υόρκη για τις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας και τους χαμηλούς μισθούς τους, κάτι που τις έφερε αντιμέτωπες με άγρια αστυνομική βία. Δυο χρόνια αργότερα, γυναίκες που συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις οργάνωσαν το πρώτο εργατικό γυναικείο σωματείο. Το 1860, στη Νέα Υόρκη, ψηφίστηκε νόμος που νομιμοποίησε την κυριότητα της ιδιοκτησίας και την επιμέλεια των παιδιών.
Στη χώρα μας, το 1887, κυκλοφόρησε η πρώτη γυναικεία εφημερίδα, η Εφημερίδα των Κυριών, με εκδότρια την Καλλιρρόη Παρρέν, με θέματα που αφορούσαν τα δικαιώματα των γυναικών στην εκπαίδευση και την εργασία.
Το 1892, πραγματοποιήθηκε η πρώτη απεργία γυναικών υφαντριών στο εργοστάσιο υφαντουργίας στη Ρετσίνα. Οι γυναίκες εκεί εργάζονταν από μικρά παιδιά, δούλευαν για περίπου 12 με 14 ώρες την ημέρα και πληρώνονταν το μισό μεροκάματο σε σχέση με τους άντρες.
Το 1900, οι εργαζόμενες στις ΗΠΑ διεξάγουν δυναμικές κινητοποιήσεις, που όμως καταστέλλονται βίαια. Το 1903, στην Αγγλία δημιουργείται η οργάνωση WSPU (Women’s Social and Political Union) με πρωτοβουλία της Έμιλυ Πάνκχερστ, οι γνωστές «σουφραζέτες». Παράλληλα και σε Γερμανία, Γαλλία γεννιούνται οι πρώτες γυναικείες οργανώσεις. Το 1908, 15.000 γυναίκες διαδήλωσαν στη Νέα Υόρκη απαιτώντας λιγότερες ώρες εργασίας, καλύτερες αμοιβές και δικαίωμα ψήφου. Τον Φεβρουάριο του 1909, με σύνθημα «Ψωμί και Τριαντάφυλλα», πραγματοποιήθηκε μεγάλη απεργία στις ΗΠΑ, που κράτησε 13 εβδομάδες. Οι τουλάχιστον 20.000 εργάτριες που συμμετείχαν ήρθαν αντιμέτωπες με την αστυνομική βαρβαρότητα και τις διώξεις.
Η πρώτη Εθνική Ημέρα της Γυναίκας γιορτάστηκε στις 28 Φεβρουαρίου του 1909 - 1913, με πρωτοβουλία του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Αμερικής. Η φεμινίστρια συγγραφέας Σαρλότ Πέρκινς Γκίλμαν μιλώντας σε πλήθος γυναικών υποστήριξε: "Είναι αλήθεια ότι το καθήκον μιας γυναίκας επικεντρώνεται στο σπίτι και τη μητρότητα της, αλλά το σπίτι πρέπει να σημαίνει ολόκληρη τη χώρα και να μην περιορίζεται σε τρία ή τέσσερα δωμάτια μιας πόλης ή ενός κράτους".
Το 1910, στο Β’ Διεθνή Συνδιάσκεψη σοσιαλιστριών γυναικών στην Κοπεγχάγη, η επαναστάτρια Κλάρα Τσέτκιν εισηγήθηκε να καθιερωθεί η 8η Μάρτη ως Παγκόσμια Ημέρα Γυναίκας, ορόσημο αγώνα και διεκδίκησης δικαιωμάτων. Πάνω από 100 γυναίκες συνδικαλίστριες από 17 χώρες χαιρέτισαν την πρόταση, η οποία εγκρίθηκε ομόφωνα.
Το 1920, το Κογκρέσο επικύρωσε την 19η τροποποίηση παρέχοντας δικαίωμα ψήφου αρχικά μόνο στις λευκές γυναίκες. Το 1948, υπογράφεται η «Διακήρυξη των Συναισθημάτων» που αποτελεί την πρώτη σύμβαση για τα δικαιώματα των γυναικών.
Ωστόσο οι γυναίκες κέρδισαν το δικαίωμα ψήφου στη Σοβιετική Ρωσία το 1917, ενώ η φεμινίστρια επαναστάτρια Αλεξάνδρα Κολοντάι εισηγείται στον Λένιν να επισημοποιήσει τη γιορτή της γυναίκας. Με την επικράτηση του Μάο Τσε Τουνγκ καθιερώθηκε ως αργία στην Κίνα.
Οι γυναίκες πρωτοστατούσαν στις εργατικές κινητοποιήσεις στη χώρα μας και συμμετείχαν ενεργά ως αντάρτισσες στο ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ. Στις 28 Μαΐου 1952 ψηφίστηκε νόμος στην Ελληνική Βουλή που τους παραχωρούσε το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι. Το 1977 θεσμοθετήθηκε με απόφαση της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ η 8η Μάρτη ως Παγκόσμια Ημέρα Γυναίκας.
Τα κύματα του φεμινισμού - Σταθμοί διεκδικήσεων
Στο πρώτο κύμα του φεμινισμού, τέλη 18ου αι. με αρχές 20ού, οι διεκδικήσεις των γυναικών αφορούσαν τα πολιτικά κυρίως δικαιώματα, το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι, καθώς και την ισότιμη πρόσβαση στη γνώση και την εκπαίδευση.
Το δεύτερο κύμα τοποθετείται το 1960 - 1980 και είχε ως στόχο την άρση των ανισοτήτων και την «ουσιαστική ισότητα». Οι θεωρίες περί φύλου, ο διαχωρισμός του φύλου σε βιολογικό και κοινωνικό καθώς και η έννοια της έμφυλης ταυτότητας εμφανίζονται αυτά τα χρόνια. Τα αιτήματα διευρύνονται και αφορούν το δικαίωμα στην άμβλωση, την ισότητα στην εργασία, την εξάλειψη του σεξισμού. Κυρίαρχο σύνθημα της περιόδου είναι ότι «το προσωπικό είναι πολιτικό». Ο φεμινισμός του δεύτερου κύματος χωρίζεται σε δύο κινήματα, τον φεμινισμό των ίσων δικαιωμάτων, που έχει στόχο την κατάκτηση της ισότητας σε όλα τα επίπεδα, και τον ριζοσπαστικό φεμινισμό, που έχει στόχο τη ριζική αλλαγή της πατριαρχίας.
Το τρίτο κύμα ξεκινά στα μέσα της δεκαετίας του 1980 και διεύρυνε την αντίληψη για το φύλο σύμφωνα με τη μεταδομιστική θεωρία του φύλου και της σεξουαλικότητας σε σχέση και με τη φυλή, την εθνότητα και την κοινωνική τάξη. Βασικό αίτημα είναι ο σεβασμός στο σώμα της γυναίκας, η αλλαγή των στερεοτύπων στον τρόπο προβολής των φύλων στα ΜΜΕ, η καταπολέμηση του σεξισμού. Επίσης εστιάζει στα ζητήματα της βίας κατά των γυναικών, των βιασμών, της σεξουαλικής παρενόχλησης, της ενδοοικογενειακής βίας. Λαμβάνει αντιρατσιστικά χαρακτηριστικά, ενώ ενσωματώνει και στοιχεία της queer θεωρίας. Το τέταρτο κύμα, τέλος, ξεκινά από το 2013 ώς σήμερα και συνδέεται με τον διαδικτυακό φεμινισμό, τα social media. Προωθεί τα αιτήματα της έμφυλης ισότητας, της σεξουαλικότητας και της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Οι γυναίκες στη δύσκολη συνθήκη της πανδημίας
Στο άρθρο 23 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. αναφέρεται: «Η ισότητα γυναικών και ανδρών πρέπει να εξασφαλίζεται σε όλους τους τομείς, μεταξύ άλλων στην απασχόληση, την εργασία και τις αποδοχές. Η αρχή της ισότητας δεν αποκλείει τη διατήρηση ή τη θέσπιση μέτρων που προβλέπουν ειδικά πλεονεκτήματα υπέρ του υποεκπροσωπούμενου φύλου». Ωστόσο η πραγματικότητα που βιώνουν οι γυναίκες της Ευρώπης απέχει πολύ ακόμα από αυτό.
Τα τελευταία χρόνια, με τα κινήματα #metoo αλλά και τον ξεσηκωμό σε πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής ενάντια στην έμφυλη βία, τις γυναικοκτονίες, τους βιασμούς, οι κατακτήσεις των γυναικών αποκτούν νέα δυναμική.
Ειδικότερα, στις συνθήκες της πανδημίας έχει καταγραφεί μεγάλη αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας, αύξηση της ανεργίας και της εργασιακής ανασφάλειας
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Ευρωκοινοβουλίου, οι γυναίκες αποτελούν το 76% των εργαζομένων στον τομέα της Υγείας που έχουν εκτεθεί στον ιό. Επίσης στην Ε.Ε. οι γυναίκες αποτελούν το 82% των υπαλλήλων ταμείων και το 95% του προσωπικού καθαρισμού και οικιακής φροντίδας. Το 84% των εργαζόμενων γυναικών μεταξύ 15 και 64 ετών απασχολούνται στον τομέα των υπηρεσιών και κλάδων που έχουν δεχθεί ισχυρό πλήγμα από την πανδημία του κορωνοϊού, με αποτέλεσμα να ζουν σε καθεστώς εργασιακής επισφάλειας.
Πάνω από το 30% των γυναικών στην Ε.Ε. εργάζονται σε θέσεις μερικής απασχόλησης και απασχολούνται σε μεγάλο βαθμό στην άτυπη οικονομία, συχνά χωρίς εργασιακά δικαιώματα. Ειδικότερα στην Ελλάδα, με βάση τα επίσημα περσινά στοιχεία, μία στις δύο γυναίκες δεν εργάζεται. Μόλις το 49% των γυναικών απασχολούνται, ενώ για άνδρες το ποσοστό αυτό είναι στο 70%.
Τέλος, περίπου 50 γυναίκες χάνουν τη ζωή τους λόγω ενδοοικογενειακής βίας κάθε εβδομάδα στην Ε.Ε. - και στην ιδιαίτερη συνθήκη της πανδημίας πολλές δεν μπορούν καν να απευθυνθούν κάπου για να λάβουν βοήθεια. Επιπλέον, η αυξημένη χρήση του Διαδικτύου κατά τη διάρκεια της πανδημίας έχει προκαλέσει αύξηση της διαδικτυακής βίας εις βάρος των γυναικών και της σεξουαλικής παρενόχλησης των κοριτσιών. (Τα στοιχεία προέρχονται από το www.europarl.europa.eu.)
Την ώρα που γράφονταν αυτές οι λέξεις, τη γράφουσα συγκλόνισε η είδηση για τον αποκεφαλισμό ενός 17χρονου κοριτσιού στην Ινδία από τον πατέρα του, για λόγους τιμής, κάτι που δείχνει πόσο μακρύς είναι ακόμα ο δρόμος για το δικαίωμα ακόμα και στη ζωή για πολλές χιλιάδες γυναίκες στον κόσμο της πατριαρχίας.
#metoo: Η ντροπή να αλλάξει στρατόπεδο
Οι θεσμικές παρεμβάσεις είναι αναγκαίες ώστε να δημιουργηθεί το έδαφος που να υποδεχθεί τις καταγγελίες και να προστατεύσει όσους και όσες υπόκεινται σε βιασμούς και παρενοχλήσεις.
Το #metoo αποτελεί ένα παγκόσμιο κοινωνικό κίνημα ενάντια στους βιασμούς και τη σεξουαλική παρενόχληση. Ξεκίνησε το 2006 από την Αμερικανίδα ακτιβίστρια Ταράνα Μπεργκ. Στο πλαίσιο του κινήματος αυτού αποκαλύφθηκαν πολλές περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης και αναδύθηκε η μεγάλη διάσταση της έμφυλης βίας. Το #metoo πήρε μεγάλες διαστάσεις στα κοινωνικά δίκτυα, με άμεσο αποτέλεσμα την αποκάλυψη του Αμερικάνου παραγωγού κινηματογράφου και πρώην στελέχους της Miramax, Harvey Weinstein, για δεκάδες περιπτώσεις βιασμών και σεξουαλικής παρενόχλησης, που οδήγησε στην καταδίκη του σε ποινή κάθειρξης 23 ετών.
Κατηγορούμενος για σεξουαλική παρενόχληση μετά από αποκαλύψεις τριών γυναικών είναι και ο κυβερνήτης της Νέας Υόρκης, μέλος του Δημοκρατικού Κόμματος, Άντριου Κουόμο, ωστόσο εμμένει ότι δεν παραιτείται. Παράλληλα, και στη Γαλλία, στο πλαίσιο του #metoo, υπάρχουν καταγγελίες για βίαιη συμπεριφορά και σεξουαλική παρενόχληση σπουδαστών της κορυφαίας ιδιωτικής δραματικής σχολής, Cours Florent. Δεκάδες διαδηλώτριες-ές πραγματοποίησαν τη Δευτέρα καθιστική διαμαρτυρία με σύνθημα: «Το όχι είναι όχι, ακόμα και σε ένα πλατό». Η σχολή από την πλευρά της απαντά ότι δεν έχει τίποτα να κρύψει.
Το κίνημα #metoo γιγαντώθηκε και στη χώρα μας με τις καταγγελίες από τον χώρο του αθλητισμού, των πανεπιστημίων και του θεάτρου. Η ολυμπιονίκης Σοφία Μπεκατώρου έριξε τα τείχη της σιωπής και άνοιξε την πόρτα της κατακραυγής για τους υψηλά ιστάμενους παιδοβιαστές και τη σεξουαλική κακοποίηση των θυμάτων. Ακολούθησε σωρεία καταγγελιών και αποκαλύψεων, που οδήγησε στην παραίτηση του διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου Δημήτρη Λιγνάδη και την προφυλάκισή του, ενώ οι καταγγελίες και οι μηνύσεις εις βάρος του δεν έχουν τέλος.
Σοβαρές είναι οι πολιτικές ευθύνες της κυβέρνησης, τόσο ως προς τον διορισμό του, με την κατάργηση του διαγωνισμού που είχε θεσμοθετηθεί από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, όσο και ως προς τη συγκάλυψη που επιχειρήθηκε από την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, κάτι που δημιούργησε μεγάλη οργή στον χώρο του θεάματος, με πολλούς καλλιτέχνες και το σωματείο των ηθοποιών να ζητούν την παραίτησή της.
Εντυπωσιακό είναι ότι, παρά την αρχική αλληλεγγύη που υπήρξε στη Σοφία Μπεκατώρου, ακολούθησε μια επιχείρηση συγκάλυψης που διεξάγεται ώς και σήμερα. Οι επικρίσεις έχουν ως στόχο να επιβάλουν τη σιωπή και περιστρέφονται κυρίως γύρω από τον χρόνο ή τον τρόπο των αποκαλύψεων: «Τώρα το θυμήθηκε;» ή «γιατί άργησαν τόσο;» ή ότι γίνονται σε τηλεοπτικές εκπομπές ή στα σόσιαλ μίντια και αποκτούν χαρακτήρα «κλειδαρότρυπας».
Επιπλέον φόβοι εκφράστηκαν ότι, ως συνέπεια του κινήματος #metoo, τείνει να επιβληθεί ένα politically correct που οδηγεί σε καταστρατήγηση της ελεύθερης έκφρασης και της τέχνης. Εδώ ελλοχεύει μια (σκόπιμη;) σύγχυση. Η έμφυλη βία είναι ένα ιδιαίτερα βάρβαρο φαινόμενο, που δεν έχει καμία σχέση με παρεκτροπή από κανόνες ευγένειας. Ο τρόπος που περιγράφεται από τα θύματα είναι ενδεικτικός της ακρότητάς του. Αν δεν καταγγέλλεται, εκτρέφεται και διαιωνίζεται σε όλο τον κοινωνικό, εργασιακό, σχολικό και πανεπιστημιακό περίγυρο.
Επίσης η απουσία μηχανισμών και δομών στους χώρους εργασίας ή στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, που να υποδέχονται καταγγελίες και να έχουν δυνατότητα θεσμικής παρέμβασης, κάνει το τοπίο, ζούγκλα για τον γυναικείο πληθυσμό της χώρας. Προκειμένου να σωπάσει ένα θύμα, ειδικά όταν ο θύτης είναι ισχυρός και διάσημος, ας πάει και στο «μεσημεριανάδικο» ή στα σόσιαλ μίντια που πολλές γυναίκες με παρόμοια προβλήματα θα νιώσουν αλληλεγγύη και μόνο από την καταγγελία και θα παραδειγματιστούν για να τολμήσουν και αυτές το βήμα, ώστε η ντροπή να αλλάξει στρατόπεδο.
Σε ανακοίνωσή του, το Δίκτυο για τη Φεμινιστική Απεργία της 8ης Μάρτη καλεί σε συγκέντρωση τη Δευτέρα 8 Μάρτη και διεκδικεί την άμεση απόσυρση του σχεδίου νόμου για την αλλαγή του οικογενειακού δικαίου και την καθιέρωση της υποχρεωτικής συνεπιμέλειας, ζητάει την άμεση εφαρμογή του Νόμου 2447/1996 για τα οικογενειακά δικαστήρια, υποστηρίζει το κίνημα #metoo #ΜεΤηνΣοφία και ζητάει συγκεκριμένα μέτρα στους χώρους δουλειάς. Τέλος, ζητάει την εισαγωγή της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία για την ενημέρωση και προστασία των παιδιών και την άμεση κύρωση της σύμβασης 190 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO) για την εξάλειψη της βίας και της παρενόχλησης στον κόσμο της εργασίας.
Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου: «Η κυβέρνηση ολιγωρεί στις πολιτικές ισότητας»
Τομεάρχης Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία και βουλευτής Β1 Βόρειας Αθήνας
«Διεκδικούμε μια κοινωνία χωρίς καταπίεση, εκμετάλλευση και βία κατά των γυναικών. Ο Νόμος 4604/2019 του ΣΥΡΙΖΑ για την ουσιαστική ισότητα και πρόληψη της βίας κατά των γυναικών έχει καταστεί ανενεργός. Υπάρχει έλλειμμα και ολιγωρία της κυβέρνησης της Ν.Δ. στην προώθηση πολιτικών ισότητας και προστασίας από την έμφυλη βία, αλλά και κάθε είδους βίας
Οι γυναίκες και οι άνδρες που είχαν το θάρρος να μιλήσουν ανοιχτά για τη σεξουαλική κακοποίηση, τη βία και την παρενόχληση που έχουν υποστεί έσπασαν το φράγμα της σιωπής και του φόβου. Επιβάλλεται να υπάρξουν συγκεκριμένες πρωτοβουλίες σε θεσμικό επίπεδο και αλλαγή αντιλήψεων και συμπεριφορών.
Χρειάζονται αποφάσεις σε νομοθετικό επίπεδο, ενίσχυση των δομών για την αντιμετώπιση της έμφυλης βίας, διαδικασίες ενημέρωσης και δράσεις στους χώρους εργασίας, στον πολιτισμό, στην ακαδημαϊκή κοινότητα, στα ΜΜΕ και στις τοπικές κοινωνίες. Σε αυτήν την κατεύθυνση, ως ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία καλέσαμε την κυβέρνηση να φέρει άμεσα προς κύρωση και εφαρμογή τη Διεθνή Σύμβαση Εργασίας 190 σχετικά με την 'εξάλειψη της βίας και της παρενόχλησης στον χώρο της εργασίας' για όλους τους εργαζομένους, στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, σε κάθε χώρο, είδος και περίσταση που σχετίζονται με την εργασία, στο γραφείο, στο κατάστημα, στο εργοστάσιο, στο χωράφι, στον πολιτισμό, στην ενημέρωση, στην εκπαίδευση.
Να ενισχυθεί το ΣΕΠΕ ως μηχανισμός ενημέρωσης, ελέγχου, υποβολής καταγγελιών και διερεύνησης για περιπτώσεις βίας και παρενόχλησης στην εργασία. Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις των εργαζομένων και οι κοινωνικοί εταίροι χρειάζεται να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να συμπεριληφθεί η αντιμετώπισης της βίας και της παρενόχλησης στην εργασία στο πλαίσιο των συλλογικών συμβάσεων εργασίας».
πηγή: avgi gr
8η Μάρτη / Ο αγώνας για την ισότητα συνεχίζεται
Κατερίνα Μπρέγιαννη
..."8η μάρτη - αγώνας για την ισότητα συνεχίζεται"...(>άρθρο<)"
ΕΡΓΟ: Τάσσος Δίκας, ξηρό παστέλ, γυναίκα & κοινωνία, 1991
..."ιστογραμμή"... tassosdikas blog