Ομιλία του Προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ- Προοδευτική Συμμαχία,
Αλέξη Τσίπρα, στη Βουλή για τον Προϋπολογισμό του 2021
Ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε
Άκουσα με ενδιαφέρον το τέλος της ομιλίας της κ. Γεννηματά, που κατέληξε -μεταξύ άλλων που είπε- με την ανάγκη να υπάρξει -μετά από αλλαγή των συσχετισμών, βεβαίως, αυτό είναι εύλογο ο καθένας να το προσδοκά και για το κόμμα του- μια άλλη κυβέρνηση, να υπάρξει η προοδευτική κυβέρνηση στον τόπο. Θεωρώ ότι είναι εύλογο αυτό. Γιατί; Γιατί αν μου ζητούσαν να βρω μια λέξη για να χαρακτηρίσω όχι μονάχα τον προϋπολογισμό, για να χαρακτηρίσω την διαχείριση όλων των κρίσιμων ζητημάτων της περιόδου που αφορούν τους πολίτες -και της πανδημίας και της οικονομίας και των εθνικών θεμάτων- για να χαρακτηρίσω την κυβέρνηση συνολικά, η λέξη αυτή θα ήταν μία: Αποτυχία, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι.
Αποτύχατε, κύριε Μητσοτάκη. Αποτύχατε στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Αποτύχατε στη στήριξη της οικονομίας και των εργαζομένων, των μικρομεσαίων ιδιαίτερα, στη στήριξη της κοινωνίας. Αποτύχατε στη διαχείριση των κρίσιμων εθνικών μας θεμάτων. Αποτύχατε ακόμα και στη χρηστή διαχείριση των δημόσιων οικονομικών, σε μια στιγμή μεγάλης αγωνίας για όλους τους Έλληνες πολίτες. Κι όχι μόνο αποτύχατε, αλλά απ’ ό,τι φαίνεται έχετε χάσει κι εντελώς τον έλεγχο σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή για τη χώρα. Κι αυτό ξέρετε δεν κρύβεται, ούτε με προπαγάνδα, ούτε με φτηνούς αντιπερισπασμούς, ούτε με τεχνάσματα.
Τις τελευταίες μέρες, τόσο εσείς ο ίδιος όσο όμως και κορυφαία στελέχη της κυβέρνησης, εμφανίζεστε στον δημόσιο λόγο σαν να τα έχετε χαμένα, εντελώς και επικίνδυνα, θα έλεγα, χαμένα. Εμφανίζεστε με έναν λόγο που δίνει την εντύπωση ότι είστε εκτός πραγματικότητας, να σέρνεστε πίσω από το δόγμα του «βλέποντας και κάνοντας», που σε περιπτώσεις κρίσιμες, όπως αυτές που βιώνει η χώρα τούτη την ώρα, εξασφαλίζει ένα πράγμα, τη μία αποτυχία να διαδέχεται την άλλη και να διαδέχεται μία ενδεχομένως ακόμα μεγαλύτερη, τόσο όμως που η αποτυχία σας τείνει να μετατρέπεται σε τραγωδία για χιλιάδες ανθρώπους.
Είναι σοκαριστικό το πόσο εκτός πραγματικότητας δείχνετε να βρίσκεστε, τόσο εσείς, όσο και οι υπουργοί σας, όσο όμως και πολλοί εκ των βουλευτών σας που ανέβηκαν σε αυτό το βήμα, το πόσο δεν εννοείτε να αισθανθείτε αυτό που ζει η συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού και βιώνει η χώρα. Συμπεριφέρεστε σαν να ζείτε σε κάποια άλλη χώρα, σαν να κυβερνάτε μια άλλη χώρα. Μιλάτε από αυτό εδώ το βήμα οι περισσότεροι υπουργοί και βουλευτές λες και συζητάμε τον προϋπολογισμό μιας άλλης χώρας ή τον προϋπολογισμό του 2001 και όχι τον προϋπολογισμό του 2021. Λες και δεν έχουμε καθημερινά, από τα μέσα του Νοέμβρη, μια εκατόμβη νεκρών. Λες και δεν έχουμε στρατιές ανέργων και επισφαλών εργαζομένων. Λες και δεν αναμένουμε -αν δεν έχουμε ήδη- χιλιάδες «λουκέτα» στην αγορά. Λες και δεν γυρίσατε μόλις προχθές από τις Βρυξέλλες με τη μεγαλύτερη διπλωματική αποτυχία της χώρας τα τελευταία χρόνια, και μάλιστα μετά από ένα εξάμηνο απίστευτης κλιμάκωσης των προκλήσεων από την πλευρά της Τουρκίας.
Θα μου επιτρέψετε να αρχίσω από αυτό, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι. Πρώτα απ’ όλα, κύριε Μητσοτάκη, χαίρομαι που γυρίσατε. Διότι ο κυβερνητικός σας εκπρόσωπος είχε δηλώσει, πριν από λίγο καιρό, ότι αν δεν πάρετε κυρώσεις που θα «δαγκώνουν», δεν θα γυρνούσατε πίσω, θα μένατε στις Βρυξέλλες. Ήταν τότε που έλεγε και λέγατε άλλα από αυτά που λέτε σήμερα. Δεν λέγατε ότι οι κυρώσεις δεν είναι ούτε σκοπός ούτε αυτοσκοπός. Ήταν τότε που πανηγυρίζατε, μετά τη Σύνοδο του Οκτωβρίου, ότι τον Δεκέμβρη η Ευρωπαϊκή Ένωση θα βάλει φρένο στην προκλητικότητα της Τουρκίας. Και ήρθε ο Δεκέμβρης, και όχι απλά περάσατε κάτω από τον πήχη, αλλά δεν πλησιάσατε καν στον πήχη, δεν αποπειραθήκατε καν να τον περάσετε τον πήχη. Κι όταν βγήκατε έξω από αυτήν τη Σύνοδο, δώσατε την εντύπωση ότι ήσασταν σε κάποια άλλη σύνοδο, όχι στη συγκεκριμένη. Ανέμελος και στην Ελλάδα με την πανδημία, ανέμελος και στην Ευρώπη με την Τουρκία και τα κρίσιμα εθνικά μας θέματα. Κι αντί να πείτε στον ελληνικό λαό δυο λόγια για το τι πραγματικά συμβαίνει, όπως του το πιστώνω ότι πραγματικά προσπάθησε να το κάνει ο υπουργός σας των Εξωτερικών προχθές, από αυτό εδώ το βήμα, στη Βουλή, τι μας είπατε εσείς; Μας είπατε ότι έγινε ένα μικρό βήμα προς τα εμπρός. Κανένα βήμα προς τα εμπρός δεν έγινε. Το αντίθετο, έγιναν τεράστια βήματα προς τα πίσω. Χτες μας λέγατε ότι η Τουρκία είναι απομονωμένη, σήμερα έρχεστε να μας πείτε πως δεν γινόταν αλλιώς με τον συγκεκριμένο συσχετισμό δυνάμεων, λίγο πολύ ότι ο Ερντογάν είναι σαν την πανδημία και την οικονομική κρίση, είναι σαν φυσική καταστροφή, που δεν μπορεί να αποτραπεί και να αποφευχθεί.
Όταν όμως εμείς, κύριε Μητσοτάκη, και εγώ, πριν ακριβώς έναν χρόνο, σας ζητούσα να βάλετε το θέμα των κυρώσεων στο τραπέζι, μετά από την υπογραφή του παράνομου τουρκολιβυκού συμφώνου, σφυρίζατε αδιάφορα τότε και οι υπουργοί σας έλεγαν δημόσια ότι δεν αποτελεί αυτό στρατηγική σας προτεραιότητα. Το θέσατε εφτά μήνες μετά, με μεγάλη καθυστέρηση. Όταν σας έλεγα και σας λέγαμε να διατηρήσετε ανοιχτούς τους διαύλους με την Τουρκία, την κρίσιμη περίοδο Μαρτίου-Ιουνίου, και να πρωταγωνιστήσετε στον ευρωτουρκικό διάλογο ώστε να υπάρξει ευκαιρία για διερευνητικές, εσείς πανηγυρίζατε ότι είμαστε η ασπίδα της Ευρώπης στην Ανατολική Μεσόγειο. Όταν σας είπαμε τον Αύγουστο, όταν υπογράψατε την ελληνο-αιγυπτιακή συμφωνία, ότι έπρεπε την ίδια στιγμή να εξασφαλίσετε ότι η Γερμανία δεν θα απομακρυνθεί από τις θέσεις μας, μας αγνοήσατε και πάλι. Πήγατε στις 29 Αυγούστου στο Βερολίνο και μας είπατε πόσο καλά πάνε οι ελληνογερμανικές σχέσεις και για τέσσερις μήνες μετά είχαμε τη Γερμανία απέναντί μας στο θέμα των κυρώσεων. Πήγατε στις 10 Σεπτεμβρίου στο Παρίσι, όπου διαπιστώσατε «απόλυτη συμφωνία στη στρατηγική απέναντι στην Τουρκία».
Τι θέση πήρε η Γαλλία, την Πέμπτη, στη Σύνοδο Κορυφής, εσείς που εξασφαλίσατε τη στρατηγική σύγκλιση και συμφωνία με τη Γαλλία απέναντι στην Τουρκία; Τι απέγινε η αμυντική συμφωνία; Τι θέση πήραν άλλοι, παραδοσιακοί μας σύμμαχοι, οι χώρες του Νότου, η Ιταλία και η Ισπανία, χώρες με τις οποίες παλεύαμε τόσα χρόνια να χτίσουμε τη Σύνοδο του Νότου, που τόσο εύκολα εσείς αγνοήσατε;
Σας ζητήσαμε, όταν το τουρκικό ερευνητικό έφτασε έξι μίλια από το Καστελόριζο, να προχωρήσετε στην επέκταση των χωρικών μας υδάτων νοτίως και ανατολικά της Κρήτης. Κύριε Μητσοτάκη, λέω, όταν το τουρκικό ερευνητικό έφτασε στα έξι μίλια, αμφισβητώντας κυριαρχικά μας δικαιώματα, έξι μίλια έξω από το Καστελόριζο, σας ζητήσαμε να κάνετε πράξη αυτό που είχε αναγγείλει ο υπουργός των Εξωτερικών σας, τη μέρα της συζήτησης εδώ στη Βουλή, για την επικύρωση της ελληνο-αιγυπτιακής συμφωνίας για την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Το είχε προαναγγείλει, την επέκταση στα δώδεκα μίλια νότια και ανατολικά της Κρήτης, και έβγαιναν για αυτό που εσείς είχατε προαναγγείλει, διάφοροι άλλοι Υπουργοί σας, όπως ο κ. Χρυσοχοΐδης, μιλώντας με σκαιότατους όρους και χαρακτηρισμούς περί εθνικισμού. Ή δεν είναι έτσι; Μας αγνοήσατε και πάλι. Και αναρωτιέμαι τι θα πράξετε αν η προκλητικότητα αυτή, μετά από την τελευταία εξέλιξη στη Σύνοδο Κορυφής, γενικευτεί.
Εντέλει, θα ήθελα -και το λέω με ειλικρινή αγωνία- να μας εξηγήσετε στην ομιλία σας ποια όπλα χρησιμοποιήσατε στην προσπάθειά σας, στη Σύνοδο Κορυφής, να αναλάβει η Ευρωπαϊκή Ένωση τις ευθύνες της. Ακούστε, κύριε Μητσοτάκη, το 2021 θα είναι, όπως όλα δείχνουν, μια χρονιά μεγάλων διεργασιών και ανακατατάξεων. Θα είναι, ενδεχομένως, μια χρονιά που μπορεί να καθορίσει τους όρους για την όποια επίλυση του Κυπριακού και για την προσφυγή στη Χάγη.
Θα ήθελα να σας προειδοποιήσω ότι η προχθεσινή διπλωματική ήττα μπορεί να εξελιχθεί στη μεγαλύτερη εθνική ήττα της γενιάς μας αν συνεχίσετε έτσι. Η Ελλάδα δεν μπορεί να λείπει από διεργασίες που την αφορούν. Η Ελλάδα δεν μπορεί να συνεχίσει χωρίς εθνική στρατηγική. Ούτε κι εμείς θα δεχθούμε Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών που θα είναι εκεί για να επικυρώσει εκ των υστέρων τις όποιες αποφάσεις σας.
Και θέλω να με ακούσετε καλά σ’ αυτό που θα πω. Οι δημοκρατικές και προοδευτικές δυνάμεις στον τόπο, αυτό που ονομάζουμε ευρύτερη προοδευτική δημοκρατική παράταξη και σήμερα και πάντα ήταν και είναι οι πρώτες που θα στηρίξουν έναν έντιμο διάλογο και μια έντιμη λύση με την Τουρκία στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ χωρίς εκβιασμούς. Αλλά, κύριε Μητσοτάκη, το λέω με απόλυτη σαφήνεια: δεν πρόκειται ποτέ να αποδεχθούμε συζήτηση για γκρίζες ζώνες στην κυριαρχία των νησιών μας. Δεν πρόκειται ποτέ να αποδεχθούμε συζήτηση για αποστρατικοποιημένα νησιά, δεν πρόκειται ποτέ να δεχθούμε εγγυήσεις ή παραμονή κατοχικού στρατού στην Κύπρο. Σας το λέω να κανονίσετε την πορεία σας.
Περιμένουμε, έστω και τώρα, τη στοιχειώδη αυτοκριτική και την επιστροφή σε μια στρατηγική για την προάσπιση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Περιμένουμε να μας παρουσιάσετε και μια σοβαρή, συγκροτημένη στρατηγική για τον αμυντικό μας σχεδιασμό και τα εξοπλιστικά, που τόσο καιρό δεν έχετε παρουσιάσει. Πώς να σας εμπιστευθούμε λοιπόν και να υπερψηφίσουμε τις αμυντικές δαπάνες μετά από όλα αυτά; Προσέξτε. Δεν καταψηφίζουμε την αύξηση των δαπανών, αλλά και δεν σας δίνουμε λευκή επιταγή χωρίς συνεννόηση, χωρίς σχέδιο, χωρίς στρατηγική.
Κλείνοντας την τοποθέτησή μου, ήταν αναγκαίο να αναφερθώ σε ένα κρίσιμο εθνικό θέμα. Θα ήθελα να σας πω να μην ποντάρετε ότι ο ελληνικός λαός θα ξεχάσει ή θα συγχωρέσει την αποτυχία σας και στα εθνικά θέματα επειδή περνάει δύσκολες μέρες τώρα, επειδή ζει μέσα στον φόβο και στην ανασφάλεια λόγω της πανδημίας. Είναι φυσικό τούτη την ώρα το μυαλό όλων μας, της συντριπτικής πλειοψηφίας του ελληνικού λαού, να είναι πρωτίστως στη διαχείριση της πανδημίας και στην αποτυχία της διαχείρισης της πανδημίας. Αλλά και αυτά τα ζητήματα είναι κρίσιμα. Και νομίζω ότι οι εξελίξεις που θα ακολουθήσουν θα προδιαγράψουν σε πολύ σημαντικό βαθμό το μέλλον της θέσης και του ρόλου της χώρας μας σε μια δύσκολη περιοχή.
Κυρίες και κύριοι βουλευτές, έρχομαι στα της πανδημίας. Η χώρα μετρά πάνω από τρεισήμισι χιλιάδες νεκρούς. Και το πιο συγκλονιστικό είναι ότι σχεδόν τρεις χιλιάδες νεκρούς έχουμε τον τελευταίο μήνα, από τις αρχές Νοέμβρη. Από εκεί που ήμασταν παράδειγμα θετικό, γίναμε παράδειγμα προς αποφυγή. Και το ερώτημα που θέλω να θέσω είναι πώς συνέβη αυτή η μεταβολή. Πώς αλήθεια, κύριε Μητσοτάκη, συνέβη αυτή η εξέλιξη; Θα μου πείτε; Εγώ θα σας θέσω κάποια ερωτήματα.
Ήταν αποτέλεσμα άραγε μόνο της μεταδοτικότητας του ιού; Και ακόμα χειρότερα, ήταν αποτέλεσμα της επιπολαιότητας των Ελλήνων, όπως προσπαθείτε να μας πείσετε; Εσείς, ως Κυβέρνηση και ο ίδιος προσωπικά ως πρωθυπουργός δεν έχετε καμία απολύτως ευθύνη γι’ αυτήν την εξέλιξη, για τις χαμένες ζωές; Ναι, προφανώς η παγκόσμια πανδημία ήταν επόμενο ότι θα χτυπούσε και την Ελλάδα. Προφανώς και δεν μπορούσαμε να μηδενίσουμε τις δραματικές της επιπτώσεις. Αλλά πήρατε όλα τα μέτρα κι όταν έπρεπε κι όταν είχατε την ευκαιρία, για να μη φτάσουμε εδώ που φτάσαμε;
Τα κάνατε, εν τέλει, όλα τόσο καλά ώστε να δικαιολογείται και ο ενθουσιασμός των υπουργών σας για τον αριθμό των νεκρών μας;
Και πιο συγκεκριμένα, κύριε Μητσοτάκη, δεν είναι αλήθεια ότι επί μήνες μετά τα θετικά πρώτα αποτελέσματα θαυμάζατε τον εαυτό σας για την πρώτη φάση αντί να θωρακίσετε το Εθνικό Σύστημα Υγείας, αντί να δώσετε δυνατότητα για μαζικά και δωρεάν τεστ στο πληθυσμό, αντί να πολλαπλασιάσετε τα δρομολόγια στα μέσα μαζικής μεταφοράς;
Δεν είναι αλήθεια ότι ανοίξατε τον τουρισμό επιπόλαια και δίχως σχέδιο; Δεν είναι αλήθεια ότι πέσατε έξω, όπως είπαν και άλλοι υπουργοί σας; Δεν είναι αλήθεια ότι αγνοήσατε ακόμα και προτάσεις και προειδοποιήσεις της επιστημονικής κοινότητας, ακόμα και την επιστολή εννέα κορυφαίων επιστημόνων μεταξύ των οποίων και του κυρίου Δερμιτζάκη που παραιτήθηκε από την προεδρία του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας, που εσείς τον τοποθετήσατε; Από τον Μάρτιο σας προειδοποιούσαν ότι θα έρθει δεύτερο lockdown και σας ζητούσαν να εκπονήσετε σχέδιο για εκτεταμένο εργαστηριακό έλεγχο, σχέδιο για μαζικά τεστ, για σκανάρισμα του πληθυσμού. Δεν είναι αλήθεια αυτό; Τι κάνατε εσείς;
Δεν είναι αλήθεια ότι είχατε έξι μήνες για να προχωρήσετε σε μια ουσιαστική ενίσχυση στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, αλλά εσείς επιλέξατε να μην προχωρήσετε σε ούτε μία πρόσληψη μόνιμου προσωπικού; Δεν είναι αλήθεια ότι αυτή τη στιγμή στο Εθνικό Σύστημα Υγείας έχουν αφεθεί να δίνουν τη μάχη της πρώτης γραμμής γιατροί και νοσηλευτές αβοήθητοι, χωρίς ενίσχυση; Δεν είναι αλήθεια ότι δεν πληρώνετε ούτε τις εφημερίες των νοσοκομειακών γιατρών, όπως σας καταγγέλλουν;
Δεν είναι αλήθεια, τέλος, ότι διαρκώς επί έξι μήνες, ενώ δεν τα κάνατε όλα αυτά, επιρρίπτατε την ευθύνη στους ίδιους τους πολίτες; Έντεκα εκατομμύρια ατομικές ευθύνες σε αυτήν τη χώρα, μόνο μία ευθύνη δεν υπήρξε ποτέ, η δική σας πολιτική ευθύνη. Ή μήπως όλα αυτά δεν είναι αλήθεια;
Ακόμη και όταν εσείς, κύριε Μητσοτάκη, σε μια στιγμή ανεμελιάς, όπως μας είπατε μετά, σπάσατε ο ίδιος το lockdown και τους αυστηρούς κανόνες, ακόμα και τότε δεν σκεφτήκατε να ζητήσετε μια συγγνώμη. Τόσο απλό θα ήταν, όχι μετά από μια βδομάδα. Να ζητήσετε μια συγγνώμη, να πείτε -έστω και γι’ αυτό το μικρό, εγώ θα πω, δεν θα πω ότι ήταν κακούργημα- αναλαμβάνω μια φορά στη ζωή μου και εγώ ως πρωθυπουργός μια ευθύνη να πω έκανα λάθος. Μόνο τρέχατε.
Όχι, κάθε άλλο. Δεν λέω να κρεμάσουμε κανέναν. Λέω να έχει το θάρρος να βγει στον ελληνικό λαό και να πει «αναλαμβάνω την ευθύνη», να βγει και να πει «έκανα λάθος». Τόσο απλό είναι.
Προσέξτε όμως. Το πρόβλημα δεν είναι όταν κάνει κανείς λάθος. Το πρόβλημα είναι όταν θέλει να κρύψει το λάθος. Το πρόβλημα είναι όταν τρέχατε επί μια βδομάδα και παίρνατε τηλέφωνα τους καναλάρχες για να μην δείξουν μια φωτογραφία, αλλά δεν παίρνατε τηλέφωνα τους κλινικάρχες για να ανοίξουν τις κλινικές και να υπάρξουν Μονάδες Εντατικής Θεραπείας και κλίνες για περιστατικά Covid, ούτε τον ΕΟΔΥ να κάνει περισσότερα τεστ. Αυτό είναι το πρόβλημα.
Και, επίσης, το πρόβλημα, μιας και με ρωτάτε, είναι σε σύγκριση με τη στάση που είχατε όλοι σας όλο το προηγούμενο διάστημα και ο κ. Μητσοτάκης, ο οποίος βγήκε και έλεγε σε διάγγελμά του στον ελληνικό λαό, απευθυνόμενος πάλι στους διαρκώς επικίνδυνους και διαρκώς κατακρινόμενους σε αυτήν την κοινωνία νέους ανθρώπους, λέγοντάς τους «η ανεμελιά είναι ανευθυνότητα». Και μετά από μια βδομάδα βγήκε να πει «ανεμελιά». Γι’ αυτό ασκώ κριτική και είναι πολιτική κριτική.
Και ξέρετε κάτι; Θέλω να το επαναλάβω αυτό. Για μένα είναι κρίσιμο θέμα. Το κρίσιμο θέμα για την ανευθυνότητα της ανεμελιάς δεν είναι μια φωτογραφία ή μια κακή στιγμή. Η ανευθυνότητα για την οποία σας κατηγορώ, κύριε Μητσοτάκη, έχει να κάνει με το γεγονός ότι για έξι μήνες δεν φροντίσατε να ενισχύσετε το Εθνικό Σύστημα Υγείας, για έξι μήνες δεν φροντίσατε να αραιώσετε τα δρομολόγια στα μέσα μαζικής μεταφοράς, για έξι μήνες δεν φροντίσατε να κάνετε προσλήψεις μόνιμων γιατρών, για έξι μήνες δεν φροντίσατε να συνταγογραφήσετε τα τεστ ώστε να μπορεί ο πληθυσμός να έχει τη δυνατότητα πρόσβασης στα τεστ. Γι’ αυτό σας κατηγορούμε για ανευθυνότητα.
Όμως, κυρίες και κύριοι βουλευτές, θα ήθελα να μου επιτρέψετε και κάτι ακόμα. Αν κατηγορώ τον κ. Μητσοτάκη για ανευθυνότητα, τον κατηγορώ ταυτόχρονα και για κάτι ακόμα πιο σημαντικό ίσως, για έλλειψη κατανόησης. Άκουσα τον κ. Μητσοτάκη σε ένα διάγγελμά του προς τον ελληνικό λαό να μιλά και να λέει ότι έχει εικόνα και κατανοεί ότι υπάρχουν και ορισμένοι Έλληνες συμπολίτες μας, οι οποίοι είναι εξαρτημένοι –λέει- από το μισθό τους. Και μια άλλη στιγμή άκουσα πάλι τον κ. Μητσοτάκη σε συνέντευξή του σε ξένο ειδησεογραφικό πρακτορείο να λέει ότι είναι πολύ αισιόδοξος για την πορεία της οικονομίας, ότι θα έχουμε πολύ γρήγορη ανάκαμψη τον επόμενο χρόνο, διότι με την πανδημία οι Έλληνες δεν μπορούν να ξοδέψουν και αποταμιεύουν. Με την πανδημία οι Έλληνες αποταμιεύουν!
Αναρωτιέμαι, κύριε Μητσοτάκη, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι: Ποια χώρα κυβερνά ο κ. Μητσοτάκης και εσείς; Κυβερνά την Ελλάδα ή το Λουξεμβούργο; Σε ποια χώρα συμβαίνει αυτό; Εγώ αυτό που καταλαβαίνω είναι ότι όλη η πλειοψηφία των Ελλήνων αυτή τη στιγμή όχι απλά είναι εξαρτημένοι από τον μισθό τους, από την ανεργία τους, από την αδυναμία πρόσβασης σε ένα εισόδημα είναι εξαρτημένοι. Και καταλαβαίνω ότι και αυτοί που είναι μισθωτοί και άνεργοι και επισφαλώς εργαζόμενοι όχι μόνο δεν αποταμιεύουν, αλλά ακόμα και οι συνταξιούχοι και οι μισθωτοί, θα σας πω εγώ, που δεν έχουν δει περικοπές όπως στην κρίση του 2009, ακόμα και αυτοί βλέπουν συσσωρευμένες υποχρεώσεις τούτη την ώρα. Και ο μισθός ή η σύνταξη που παίρνουν δεν είναι για αποταμίευση. Σπαταλιέται στις πρώτες είκοσι μέρες του μήνα. Σας κατηγορώ, λοιπόν, και για ανευθυνότητα και για έλλειψη κατανόησης.
Και για να τεκμηριώσω τα λεγόμενά μου περί του ελλείμματος κατανόησης, θα ασχοληθώ με τις προβλέψεις σας για την οικονομική κρίση την περίοδο μετά την έναρξη της πανδημίας. Στην αρχή μας λέγατε ότι όλη η Ευρώπη θα έχει ύφεση, αλλά η Ελλάδα θα κινηθεί πάνω από το μηδέν, θα έχει δηλαδή οριακή ανάπτυξη. Μετά μιλάγατε για ύφεση 4%. Και πάντοτε μας λέγατε ότι η πορεία της οικονομίας θα είναι το αγγλικό γράμμα «V». Δηλαδή ό,τι απώλειες θα έχουμε φέτος, το 2020, θα τις αναπληρώσουμε το 2021. Αυτό μας λέγατε.
Εσείς ο ίδιος, κύριε Μητσοτάκη, λέγατε τον Απρίλη σε συνέντευξή σας στην Καθημερινή: «Η ανάκαμψη το 2021 θα είναι μεγαλύτερη για την Ελλάδα απ’ όσο θα είναι η ύφεση του 2020». Το καταθέτω στα Πρακτικά για να μην λέτε πάλι ότι δεν καταθέτω στα Πρακτικά.
Και λίγο μετά από αυτή τη συνέντευξη, εσείς ήσασταν που πανηγυρίζατε ότι τα πήγαμε εξαιρετικά καλά στο δεύτερο τρίμηνο, γιατί η ύφεση ήταν μόνο 14%. Και τελικά είχαμε τη μεγαλύτερη ύφεση σε όλη την Ευρώπη στο τρίτο τρίμηνο!
Προχθές, βέβαια, ο υπουργός των Οικονομικών μας είπε ότι σε επίπεδο εννεαμήνου η εικόνα της Ελλάδας είναι καλύτερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, όταν στην πραγματικότητα σε επίπεδο εννεαμήνου είμαστε στην τέταρτη χειρότερη θέση της Ευρωζώνης. Και τώρα με τη δική σας πρόβλεψη για ύφεση 10,5% το 2020, αναμένεται να είμαστε σίγουρα από τους τελευταίους στην Ευρώπη, αν όχι οι χειρότεροι, πράγμα που είναι και το πιο πιθανό.
Οι προβλέψεις σας λοιπόν, κύριε Μητσοτάκη και κύριε Σταϊκούρα, ήταν άλλα αντ’ άλλων. Κι όταν οι αριθμοί τις διαψεύδουν αυτές τις προβλέψεις, εσείς διαψεύδετε τους αριθμούς.
Το βασικό σας επιχείρημα όμως ποιο είναι; «Δεν γινόταν αλλιώς»! Μα, ακούστε. Εγώ δεν θα σας ασκούσα κριτική αν πέφτατε έξω μια δυο μονάδες στην εκτίμηση της ύφεσης. Γιατί αυτό θα σήμαινε ότι μιλάμε πάνω κάτω για την ίδια τάξη μεγέθους και ότι έχετε επίγνωση της κατάστασης.
Όμως, προσέξτε. Προβλέπατε ότι η Ελλάδα θα έχει ύφεση 4%. Ξέρετε τι σημαίνει, τι σήμαινε αυτό; Μακράν τη μικρότερη ύφεση σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Γιατί τον Μάιο, πριν αναθεωρηθούν επί τα χείρω τα στοιχεία, η Κομισιόν εκτιμούσε ότι τη μικρότερη ύφεση στην Ευρώπη θα την έχει το Λουξεμβούργο με 5,4% και εσείς λέγατε ότι εμείς θα έχουμε 4%. Την ίδια στιγμή βέβαια, η Κομισιόν εκτιμούσε τότε 9,7% ύφεση. Τελικά θα κλείσουμε στο 10,5%.
Δεν γίνεται, λοιπόν, η Κομισιόν τον Μάιο να προβλέπει λογικά και εσείς να είστε εντελώς εκτός τόπου και χρόνου, να έχετε απόλυτη άγνοια του κινδύνου. Και λέω του κινδύνου, διότι το 10,5% ύφεση είναι καταστροφή, δεν είναι ένα νούμερο. Είναι καταστροφή εφάμιλλη της δύσκολης περιόδου 2010-2014 που πέρασε η χώρα, όταν έχασε το 1/4 του ΑΕΠ της και 60 δισεκατομμύρια ευρώ. Η χειρότερη χρονιά της περιόδου 2010-2014 ήταν το 2011 -σας θυμίζω- όταν πιάσαμε ύφεση 9%, όχι 10,5%.
Μας λέτε βέβαια, «η πανδημία φταίει για όλα, δεν φταίμε εμείς». Μα, πανδημία υπάρχει σε όλη την Ευρώπη, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι. Η Ελλάδα όμως είναι ουραγός και ουραγός σε όλα: και στην ύφεση και στα μέτρα οικονομικής στήριξης που παίρνετε και στην ανεργία -ιδιαίτερα στην ανεργία των νέων- και στην απώλεια εισοδήματος και στα λουκέτα στην αγορά. Εσχάτως, δυστυχώς και στους θανάτους. Παντού ουραγοί είμαστε. Και αυτό, ξέρετε, δεν είναι ένα φυσικό φαινόμενο. Αυτό είναι η αποτυχία σας.
Το μόνιμο επιχείρημά σας είναι ότι κάνετε ό,τι κάνουν και οι υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και το λέτε αυτό αναφορικά με τα μέτρα στήριξης. Ψέμα και αυτό. Ας δούμε, όμως, τι κάνουν στην Ευρώπη για να δούμε και τους λόγους για τους οποίους είμαστε ουραγοί στην ύφεση. Γιατί υπάρχει εξήγηση για όλο αυτό και υπάρχουν ευθύνες.
Με βάση τα στοιχεία, λοιπόν, που δηλώνονται από τους εθνικούς ανεξάρτητους δημοσιονομικούς φορείς κάθε ευρωπαϊκής χώρας -για την Ελλάδα είναι το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής και το Εθνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο- ας δούμε τη σύγκριση αναφορικά με το πόσα δαπάνησαν για μέτρα στήριξης των επιχειρήσεων και του συστήματος υγείας οι ευρωπαϊκές χώρες.
Το καταθέτω στα Πρακτικά.
Θα δούμε, λοιπόν, ότι η χώρα μας είναι δέκατη έβδομη στις ευρωπαϊκές χώρες στα δημοσιονομικά μέτρα που πήρε, ενώ ακόμα χειρότερη, δέκατη ένατη, σε ό,τι αφορά τα μέτρα ρευστότητας.
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, η χώρα μας ήταν στην προτελευταία θέση σε δαπάνες για την υγεία, που έγιναν μετά την έναρξη της πανδημίας. Μας είπατε ότι αυτό έγινε γιατί δεν είχατε επικαιροποιήσει τα στοιχεία από τον Απρίλιο. Μάλιστα! Και είπατε «τώρα πανηγυρίζουμε», διότι μετά την επικαιροποίηση, φτάσατε στην όγδοη θέση από το τέλος. Με μια μικρή λεπτομέρεια όμως, ότι όλες οι άλλες χώρες που βρίσκονται κάτω -οι άλλες επτά χώρες- ούτε αυτές έχουν επικαιροποιήσει στοιχεία από τον Απρίλη, ενώ εσείς τα επικαιροποιήσατε τώρα για να γίνουμε από προτελευταίοι, όγδοοι από το τέλος. Άρα, πιθανότατα ούτε καν προτελευταίοι. Τελευταίοι και καταϊδρωμένοι και στις δαπάνες για την υγεία είμαστε.
Το καταθέτω στα Πρακτικά.
Θέλετε κι άλλες συγκρίσεις με την Ευρώπη; Καμία εισοδηματική ενίσχυση νοικοκυριών εδώ, ενώ Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία εφαρμόζουν τέτοια προγράμματα. Επιστρεπτέα ενίσχυση που διογκώνει το χρέος των επιχειρήσεων εδώ, αντί της απευθείας επιχορήγησής τους όπως στο Βέλγιο, στη Γαλλία, στη Γερμανία, στη Δανία, στην Ολλανδία, στη Σουηδία, στην Τσεχία. Επιδότηση της ανεργίας με οριζόντιο επίδομα εδώ, αντί για επιδότηση της εργασίας και αναπλήρωση μισθών, όπως κάνουν πολλές χώρες της Ευρώπης, με πολύ μικρότερο πρόβλημα ανεργίας από εμάς. Το κράτος αναλαμβάνει την αναπλήρωση του μισθού στην Γαλλία, στην Τσεχία κατά 100%, στη Σουηδία κατά 82% έως 96%, στην Ολλανδία κατά 90%.
Να λοιπόν, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, γιατί η Ελλάδα φιγουράρει στις τελευταίες χώρες στην Ευρώπη στην ύφεση. Δεν είναι η πανδημία, δεν είναι φυσικό φαινόμενο. Και προσέξτε, σε μια Ευρώπη που κατάλαβε έγκαιρα τι συμβαίνει, σε αντίθεση με την οικονομική κρίση του 2009 και δίνει τη δυνατότητα σε όλες τις χώρες -και στην Ελλάδα- να δαπανήσουν χωρίς περιορισμούς, χωρίς το Σύμφωνο Σταθερότητας και με πρόσβαση σε νέες πηγές χρηματοδότησης. Και εσείς το αρνείστε αυτό και βεβαίως γι’ αυτό φέρνετε διψήφια ύφεση. Γι’ αυτό σας λέμε λοιπόν ότι αποτύχατε, αποτύχατε δομικά.
Πολύ φοβάμαι όμως ότι αυτή η αποτυχία δεν θα είναι επιβλαβής μόνο για το σήμερα. Είναι ωρολογιακή βόμβα και για το αύριο της οικονομίας και του τόπου. Διότι στο τέλος της ημέρας, όταν με το καλό τελειώσει αυτή η περιπέτεια της υγείας, το χρέος μας θα έχει φτάσει στο 210% του ΑΕΠ, 210%!
Η εμμονή σας, λοιπόν, στις υφεσιακές πολιτικές θέτει σε κίνδυνο όλα όσα με πολύ κόπο πετύχαμε τα περασμένα χρόνια. Η επόμενη μέρα, ξέρετε, δεν θα είναι στο ίδιο προστατευμένο περιβάλλον, στο οποίο κινείστε σήμερα.
Σπεύδω να απαντήσω στο ερώτημα που θα έχετε πολλοί. Μας λέτε «μα, ο κίνδυνος της χρεοκοπίας θα έρθει, αν κάνουμε αυτά που λέει ο ΣΥΡΙΖΑ, αν δαπανήσουμε». Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ανοησία από αυτήν και θα σας εξηγήσω γιατί. Γιατί ο κίνδυνος χρεοκοπίας θα έρθει ξανά, αν κάποια στιγμή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σταματήσει να αγοράζει κρατικά ομόλογα και αρχίσει και πάλι να ακριβαίνει ο δανεισμός.
Και τότε -ακούστε με λίγο προσεκτικά- οι περιβόητες αγορές, όσο και αν τις καλοπιάνετε με υποσχέσεις ή και με μέτρα ακραία, νεοφιλελεύθερα, θα αρχίσουν πάλι να κοιτάνε τι; Τον λόγο χρέους προς το ΑΕΠ. Και ο παρονομαστής, ξέρετε, το ΑΕΠ είναι εξαιρετικά κρίσιμο μέγεθος.
Με την πολιτική σας, λοιπόν, τώρα χάνουμε μια τεράστια ευκαιρία να τον συγκρατήσουμε αυτό τον λόγο χρέους προς ΑΕΠ, ευκαιρία ακριβώς επειδή δεν υπάρχει Σύμφωνο Σταθερότητας, δεν υπάρχει περιορισμός για πρωτογενές πλεόνασμα, δεν υπάρχει το πιστόλι της τρόικας στον κρόταφό σας. Τεράστια ευκαιρία!
Και να σας δώσω ένα παράδειγμα για να σας εξηγήσω, γιατί είναι η μεγαλύτερη ανοησία αυτό που λέγεται ότι «αν δαπανήσουμε, θα σώσουμε τη χρεοκοπία», ενώ συμβαίνει το αντίστροφο.
Τι έγινε την περίοδο 2010-2014; Δεν έχουμε εμπειρία ως κόμματα, ως πολιτικές δυνάμεις; Δεν έχουμε αποκτήσει μια συλλογική εμπειρία και γνώση; Τι έγινε; Οι υφεσιακές πολιτικές και η περιστολή των δημοσίων δαπανών, που επιβλήθηκε από την τρόικα βεβαίως τότε, είχε ως αποτέλεσμα να εκτοξευθεί το χρέος από το 124%, που ήταν με την έναρξη της κρίσης το 2010, στο 180% του ΑΕΠ. Από το 124% στο 180% μέσα σε λίγα χρόνια!
Η διαφορά, βεβαίως, είναι ότι ενώ τότε, το 2010, η χώρα είχε ήδη εκτροχιαστεί και η τρόικα ήταν εδώ με τις γνωστές εμμονές της, ίσως και εκδικητική απέναντι στην Ελλάδα και υπαγόρευε πολιτικές, σήμερα εσείς όχι μόνο δεν έχετε την τρόικα πάνω από το κεφάλι σας, αλλά έχετε -προσέξτε!- δυνατότητες που δεν είχε καμία άλλη κυβέρνηση στον τόπο από τη Μεταπολίτευση και μετά. Για να είμαι πιο συγκεκριμένος, ας πω από την είσοδο της χώρας στο ευρώ και μετά.
Τι έχετε; Έχετε ένα «μαξιλάρι» ασφαλείας, το περιβόητο αυτό «μαξιλάρι» για το οποίο μας κατηγορούσατε εδώ ότι καταστρέφουμε τη χώρα και τώρα λέτε «τι καλά που το έχουμε», 37 δισεκατομμύρια ευρώ. Έχετε ένα ρυθμισμένο χρέος. Κι αυτό εμείς το κάναμε. Έχετε μια πρωτόγνωρη ρευστότητα και φθηνό δανεισμό. Έχετε αναστολή Συμφώνου Σταθερότητας και καμία δέσμευση για πλεονάσματα και έχετε και το Ταμείο Ανάκαμψης. Λίγα είναι αυτά;
Δεν δικαιολογείστε με όλα αυτά να είστε ουραγοί στην Ευρώπη, να είστε τελευταίοι στην Ευρώπη σε δαπάνες και τελευταίοι στην Ευρώπη στην ύφεση.
Δεν χρειάζεται. Δεν είναι για χειροκρότημα αυτά που λέω. Αυτά που λέω είναι για να τα βλέπετε και να κλαίτε, όχι για να χειροκροτάτε.
Είναι για να τα βλέπετε και να κλαίτε, που τάξατε στον ελληνικό λαό ότι θα οδηγήσετε τη χώρα στην προκοπή και την πρόοδο, ότι θα υψώσετε το εισόδημα της μεσαίας τάξης, θα φέρετε δουλειές και ανάπτυξη και οδηγούμαστε πάλι σε νέες περιπέτειες.
Εμείς, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, κρούσαμε έγκαιρα τον κώδωνα του κινδύνου και σας υποδείξαμε ένα εμπροσθοβαρές πρόγραμμα ενίσχυσης της πραγματικής οικονομίας, χωρίς να αυξηθεί περισσότερο απ’ όσο εσείς έχετε ήδη αυξήσει τον δανεισμό, και άρα το χρέος, και με ένα τέτοιο πρόγραμμα θα μπορούσαμε να είχαμε συγκρατήσει την ύφεση. Πώς; Με αξιοποίηση του «μαξιλαριού», με στοχευμένες δαπάνες στήριξης και της προσφοράς και της ζήτησης.
Αντ’ αυτού, εσείς τι κάνατε; Μία τρύπα στο νερό κάνατε. Και λέτε και ψέματα. Μας λέτε ότι έχετε ρίξει στην αγορά 24 δισεκατομμύρια. Πού είναι αυτά τα 24 δισεκατομμύρια και δεν τα έχει δει κανένας επιχειρηματίας; Κυκλοφορείτε στην αγορά; Πηγαίνετε να μιλήσετε με ανθρώπους της αγοράς; Πού είναι αυτά τα 24 δισεκατομμύρια;
Οι κρατικές δαπάνες, βεβαίως, για την πανδημία μέχρι το τέλος Οκτωβρίου -το επιβεβαιώνει ευθέως η εκτέλεση του προϋπολογισμού- ανέρχονται σε μόλις σε 6,7 δισεκατομμύρια, εκ των οποίων τα 3,1 δισεκατομμύρια είναι δάνεια. Πού είναι τα 24 δισεκατομμύρια; Πάντως, 24 δισεκατομμύρια και γενικευμένη οικονομική ασφυξία στην αγορά δεν γίνεται.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στο τρίτο τρίμηνο, χωρίς lockdown, οι επιχειρήσεις σε σειρά κλάδων είδαν τον τζίρο τους να μειώνεται 62,6%, δηλαδή 13 δισεκατομμύρια λιγότερα από πέρυσι.
Σχετικά με το δράμα της εργασίας, οι εργαζόμενοι στη χώρα μας υφίστανται την τρίτη μεγαλύτερη μείωση εισοδήματος στην Ευρώπη μετά τα μέτρα που εφαρμόσατε και συνολικά οι πολίτες στη χώρα βιώνουν τη δεύτερη χειρότερη μείωση εισοδήματος σε όλη την Ευρώπη. Καταθέτω τα παραπάνω.
Τώρα, με τις ημέρες των εορτών, έρχεται νέα καταστροφή. Ο κόσμος της αγοράς υπολογίζει ότι κάθε χρόνο το 30% του τζίρου έρχεται τις ημέρες των Χριστουγέννων. Κι αυτό φέτος δεν θα έρθει. Για πολλούς ήταν η τελευταία τους ελπίδα μήπως και σώσουν κάπως την κατάσταση. Εκτός αν θεωρείτε ότι αυτή η φοβερή πατέντα του «click away» μπορεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα.
Βεβαίως, τους εμπόρους και τους μικρομεσαίους τους περιμένετε στη γωνία το 2021, όχι με φρέσκο χρήμα, όχι με στήριξη, ούτε με κούρεμα χρεών, αλλά με τον νέο πτωχευτικό νόμο, για να τους πάρετε ό,τι τους έχει απομείνει.
Για να γίνει κατανοητό, όμως, θα ήθελα να κάνω μια αναφορά. Παρά το γεγονός ότι εκλεγήκατε με «σημαία» τη μεσαία τάξη, εκλεγήκατε στο όνομα της μεσαίας τάξης και στο όνομα των μικρομεσαίων επιχειρηματιών, εσείς κυβερνάτε στο όνομα των πολύ μεγάλων επιχειρήσεων και των τραπεζών, που φέτος έχουν δυνατότητα για πολύ μεγάλη ρευστότητα, να διαθέσουν δάνεια διότι έχουν πάνω από 50 δισεκατομμύρια ρευστότητα διαθέσιμη, αλλά οι επιχειρήσεις που έχουν πραγματική ανάγκη δανεισμού -το γνωρίζετε πάρα πολύ καλά- δεν μπορούν να περάσουν ούτε έξω από τα τραπεζικά καταστήματα.
Είναι χαρακτηριστικό αυτής της ανισότητας που επικρατεί -το ξαναείπα σε κάποια ομιλία μου- πως την περίοδο Μαρτίου-Ιουλίου 2020 πέντε μόλις πολύ μεγάλες επιχειρήσεις απορρόφησαν περίπου τη μισή χρηματοδότηση των τραπεζών. Η κατανομή ανάμεσα σε μικρομεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις του τραπεζικού δανεισμού είναι σχεδόν ένα προς τέσσερα υπέρ των μεγάλων επιχειρήσεων που απασχολούν πάνω από διακόσιους πενήντα εργαζόμενους, που αντιστοιχούν περίπου στο 12% της αγοράς.
Με δυο λόγια, το 80% των χρημάτων του τραπεζικού δανεισμού πηγαίνει στο 10% των επιχειρήσεων και το υπόλοιπο 90% παίρνει το 20% και η μεγάλη πλειοψηφία δεν παίρνει τίποτα. Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί ενώ η αγορά καταρρέει και η ύφεση πιάνει ταβάνι, οι τράπεζες δεν αλλάζουν τα κριτήρια και τους όρους δανειοδότησης των επιχειρήσεων κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Η κυβέρνηση τι κάνει γι’ αυτό; Παρακολουθεί. Δεν αξιοποιεί ούτε καν τα προγράμματα της Αναπτυξιακής Τράπεζας -που κι αυτή εμείς την αφήσαμε ως παρακαταθήκη- όπως κάνουν σχεδόν όλα τα ευρωπαϊκά κράτη σήμερα.
Κυρίες και κύριοι, θα επανέλθω στο θέμα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων με συγκεκριμένες προτάσεις.
Θα ήθελα, όμως, να καταθέσω πιο πριν ορισμένες γενικές παρατηρήσεις για τον προϋπολογισμό, έναν προϋπολογισμό που, εκτός από εικονικός σε ό,τι αφορά τις προβλέψεις του, είναι και προκλητικός.
Ενώ η πανδημία φαίνεται να δημιουργεί σε όλο τον κόσμο μια νέα συνθήκη, εσείς εδώ φαίνεται να είσαστε κολλημένοι στο παρωχημένο και αναποτελεσματικό νεοφιλελεύθερο μοντέλο.
Δεν θέλω να το θέσω με ιδεολογικούς όρους. Θα το θέσω με απόλυτα πρακτικούς όρους και όχι με ιδεολογικούς όρους.
Αυτό το μοντέλο απέτυχε και πριν την πανδημία. Μετά την πανδημία, όμως, όποιος επιμένει, δεν θα οδηγηθεί απλά σε αποτυχία, όπως εσείς τώρα. Όποιος επιμένει θα οδηγηθεί σε καταστροφή.
Γι’ αυτό και σε όλο τον κόσμο, από τις Ηνωμένες Πολιτείες ως την Ευρώπη, πληθαίνουν οι φωνές ηγετών, κοινωνικών φορέων, διεθνών οργανισμών, που λένε ότι πρέπει να πάμε σε ένα άλλο βιώσιμο και δίκαιο παραγωγικό μοντέλο. Που λένε ότι πρέπει να στηρίξουμε τα εθνικά συστήματα υγείας. Που λένε ότι πρέπει να στηρίξουμε την εργασία, να επενδύσουμε στις νέες τεχνολογίες και την καινοτομία, να αντιμετωπίσουμε τις ολοένα και διευρυνόμενες ανισότητες.
Δεν το λένε όλοι αυτοί σε όλο τον κόσμο, τώρα ιδίως, μετά την πανδημία, επειδή είναι ή έγιναν ξαφνικά σοσιαλιστές. Το λένε πολύ απλά -γι’ αυτό σας λέω ότι το λέω πρακτικά- γιατί ο λογαριασμός δεν βγαίνει. Κι εσείς εδώ κάνετε σαν μην καταλαβαίνετε. Φέρνετε έναν προϋπολογισμό τη χρονιά της πανδημίας για την επόμενη χρονιά, το 2021, που προβλέπει 572 εκατομμύρια ευρώ λιγότερα για τη δημόσια υγεία.
Προσέξτε. Εμείς σε περίοδο δημοσιονομικής στενότητας και χωρίς να έχουμε πανδημία αυξήσαμε τις δαπάνες για την υγεία κατά 1 δισεκατομμύριο παραμετρικά κάθε χρόνο. Εσείς τώρα τις μειώνετε. Εάν αυτό δεν είναι εμμονή, ιδεοληψία, τι μπορεί να είναι;
Την ίδια λογική απαξίωσης, όμως, δείχνετε ότι έχετε συνολικά για τις δημόσιες δομές, όχι μόνο για την υγεία, και το κοινωνικό κράτος. Την ίδια αδιαφορία δείχνετε και για τις οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες της πανδημίας σε μια σειρά από επαγγελματικές κοινωνικές ομάδες.
Στον προϋπολογισμό αυτό έχουμε μηδενική ενίσχυση για τους εργαζόμενους στον τουρισμό -οι εποχικοί εργαζόμενοι θα περάσουν Χριστούγεννα χωρίς ένα ευρώ, τα είπε η κυρία Γεννηματά πριν- τους εποχικά εργαζόμενους συνολικά, τους ελεύθερους επαγγελματίες, τους επιστήμονες, τους μακροχρόνια άνεργους, τους ανθρώπους του πολιτισμού, τους αγρότες, τους μισθωτούς.
Για να μην σας αδικήσω, βεβαίως, προβλέπετε και μία αύξηση. Πού; Στα έσοδα που θα λάβετε, λέει, από τη φορολογία. Προβλέπετε 3,5 δισεκατομμύρια περισσότερα. Αναρωτιέμαι πώς μπορεί να γίνει αυτό από μία ελληνική κοινωνία που είναι καταχρεωμένη.
Φέρνετε, λοιπόν, έναν προϋπολογισμό που δεν απαντά στις αγωνίες μιας μεγάλης πλειοψηφίας που σήμερα είναι σιωπηρή, μιας κοινωνικής πλειοψηφίας που προσπαθεί μόνη της να τα βγάλει πέρα απέναντι στην πανδημία, σε υποχρεώσεις που «τρέχουν», στην καθημερινότητά τους, στη δουλειά τους, στο μαγαζί τους.
Και θα ήθελα, κύριε Μητσοτάκη, μιας και είχατε έρθει κάποια στιγμή σ’ αυτό εδώ το βήμα να μας κάνετε μάθημα για το τι είναι μεσαία τάξη, προσδιορίζοντας την από την αμφίεση και τις ενδυματολογικές της προτιμήσεις, να σας πω ειλικρινά ότι αυτή η μεσαία τάξη, που τάχα τόσο πολύ σας ενδιέφερε προεκλογικά, είναι αυτοί που ζουν από τον μισθό τους. Είναι αυτοί που ξυπνούν κάθε πρωί και δουλεύουν από το σπίτι, έχοντας το νου τους αν τα παιδιά τα βγάζουν πέρα με την τηλεκπαίδευση, γιατί χρειάζονται δύο και τρεις υπολογιστές ταυτόχρονα. Είναι αυτοί που έχουν βάλει λουκέτο στα μαγαζιά τους και το τηλέφωνό τους χτυπάει κάθε μέρα από τους προμηθευτές και από τις τράπεζες. Είναι αυτοί που βγήκαν σε αναστολή και που γκουγκλάρουν όλη μέρα στοinternetμήπως βρουν καμιά δουλειά της προκοπής από Γενάρη. Είναι αυτοί που μάζεψαν οικονομίες μιας ζωής, για να αφήσουν στα εγγόνια τους και τώρα πληρώνουν τους λογαριασμούς και τις υποχρεώσεις των παιδιών τους.
Αυτή είναι η μεσαία τάξη. Αυτοί είναι που εσείς προδώσατε, κύριε Μητσοτάκη. Και δεν χαρακτηρίζονται από το αν φοράνε γραβάτα ή όχι στις γιορτές. Χαρακτηρίζονται από τις ανάγκες τους και από την μεγάλη αδυναμία που έχουν σήμερα αυτές τις ανάγκες να τις εκπληρώσουν. Και αυτοί τώρα είναι όλοι κλεισμένοι στα σπίτια τους. Και απ’ ό,τι φαίνεται, κανένα από τα χορτασμένα μέσα ενημέρωσης από το κρατικό χρήμα δεν έχει χρόνο, έστω και λίγα λεπτά, στα δελτία των ειδήσεων να αφιερώσει στη δική τους τη φωνή και στις δικές τους ανάγκες. Ίσως γι’ αυτό δεν κατανοείτε πώς περνάνε.
Μας κάνατε πολλή κριτική για τους συνταξιούχους. Και θέλω να το πω αυτό. Βγήκε ο κ. Βρούτσης με την εκλογή σας και είπε, «Θα λύσουμε το πρόβλημα των εκκρεμών συντάξεων». Είχαμε αφήσει εκατόν δέκα χιλιάδες εκκρεμείς συντάξεις. Ξέρετε πόσες είναι τώρα οι εκκρεμείς συντάξεις; Τριακόσιες εξήντα χιλιάδες είναι οι εκκρεμείς συντάξεις!
Τα ξέρετε πάρα πολύ καλά! Ε, βέβαια τα ξέρετε, αφού το μοναδικό ρουσφέτι που ζητάτε από τον κ. Μητσοτάκη ως βουλευτές, είναι να βγει γρήγορα η σύνταξη. Εκεί έχουμε καταντήσει!
Αυτούς τους ανθρώπους, όμως, προδώσατε.
Εμείς απέναντι σε όλους αυτούς, στις Ελληνίδες και τους Έλληνες που σήμερα βιώνουν μια τρομακτική περίοδο ανασφάλειας και αβεβαιότητας για το μέλλον, λέμε -και το πιστεύουμε βαθιά- ότι υπάρχει άλλος δρόμος. Η Ελλάδα, βεβαίως, είναι άτυχη που σε αυτές τις συνθήκες κυβερνά μια κυβέρνηση που δεν καταλαβαίνει και γι’ αυτό δεν τους ενισχύει. Διότι υπάρχουν διαθέσιμοι πόροι, υπάρχει δημοσιονομικό περιθώριο, υπάρχει δυνατότητα να αναστρέψουμε, έστω και τώρα, τις συνέπειες αυτής της καταστροφικής πολιτικής. Και εμείς θα σας δείχνουμε διαρκώς αυτόν τον άλλο δρόμο.
Πρώτα και κύρια σας λέμε: στηρίξτε τη δημόσια υγεία. Προχωρήστε σε 15.000 μόνιμες προσλήψεις στην υγεία. Ενισχύστε το εισόδημα των εργαζομένων στο ΕΣΥ. Αυξήστε συνολικά τις δαπάνες για την υγεία. Προχωρήστε στη συνταγογράφηση των τεστ για το σύνολο του πληθυσμού. Η πανδημία δεν τελειώνει αύριο. Καλώς να έρθει το εμβόλιο. Και, βεβαίως, φαντάζομαι ότι όλες οι πολιτικές δυνάμεις -λέω, φαντάζομαι- και οι πολιτικοί Αρχηγοί θα δώσουμε το παράδειγμα στον εμβολιασμό. Όμως, προσέξτε, μακάρι να τελείωνε εκεί η πανδημία. Μακάρι! Η πανδημία θα διαρκέσει για αρκετούς μήνες και μετά το εμβόλιο. Άρα, πρέπει να ενισχυθεί η δυνατότητα «σκαναρίσματος» του πληθυσμού. Η συνταγογράφηση των τεστ είναι κρίσιμο ζήτημα.
Επίσης, δώστε δώρο Χριστουγέννων σε όλους τους εργαζομένους. Μας κατηγορούσατε κάθε χρόνο ότι δίναμε ψίχουλα όταν δίναμε το πλεόνασμα, και εσείς τα έχετε καταργήσει όλα και στην πιο κρίσιμη στιγμή της πανδημίας, που δεν έχουν στοιχειώδες εισόδημα τα νοικοκυριά. Δώστε δώρο Χριστουγέννων σε όλους τους εργαζόμενους με δημόσια δαπάνη. Δεν έχουν την αντοχή οι επιχειρήσεις. Το έχουν ανάγκη μεγάλη οι εργαζόμενοι.
Προχωρήστε, έστω ενόψει των εορτών, στην πρότασή μας για παροχή εισοδήματος έκτακτης ανάγκης σε όσους έχουν πληγεί οικονομικά από την πανδημία: ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενοι, εργαζόμενοι με μπλοκάκι, άνεργοι, αγρότες, εποχικά εργαζόμενοι, εργαζόμενοι στο χώρο του Πολιτισμού.
Θεσμοθετήστε μέτρα επιδότησης της εργασίας και όχι της αναστολής της, να καλυφθούν οι ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων και μέρος του μισθού, για να διατηρηθούν οι θέσεις και οι σχέσεις εργασίας.
Μετατρέψτε την επιστρεπτέα προκαταβολή σε μη επιστρεπτέα στις επιχειρήσεις. Άλλωστε, ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος.
Προχωρήστε σε μια γενναία ρύθμιση του ιδιωτικού χρέους για τα χρέη που δημιουργήθηκαν μετά την πανδημία, με κούρεμα όχι μόνο τόκων και προσαυξήσεων, αλλά και σημαντικού μέρους της βασικής οφειλής, όπως κάναμε εμείς με τη ρύθμιση με τις 120 δόσεις για χρέη στα ασφαλιστικά ταμεία.
Μη λέτε ότι δεν γίνονται αυτά. Σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, υπάρχουν έκτακτα μέτρα, αν θέλετε να επιβιώσουν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, γιατί υπάρχει και η άποψη, «ας μην επιβιώσουν, είναι ζόμπι».
Προχωρήστε σε μέτρα ενίσχυσης για τις επιχειρήσεις εστίασης. Μειώστε τον ΦΠΑ στο 6%. Προχωρήστε σε επιδότηση των ενοικίων. Καταργήστε τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης για το πετρέλαιο των αγροτών, μια μεγάλη κοινωνική κατηγορία. Παγώστε τις διακοπές ρεύματος, νερού, φυσικού αερίου, τηλεφωνίας και internet. Επανασυνδέστε αυτές που διακόψατε πρόσφατα.
Είναι υπερβολές όλα αυτά, ε; Υπερβολή ήταν η είδηση που όλοι ακούσαμε και παγώσαμε όταν την ακούσαμε. Φαντάζομαι και εσείς. Δεν θέλω να διεκδικήσω δάφνες κοινωνικής ευαισθησίας. Είναι θέμα πολιτικών επιλογών. Παγώσαμε, λοιπόν, όταν ακούσαμε ότι μια οικογένεια στην Κομοτηνή παρακαλούσε να γίνει διακοπή του ρεύματος λίγο αργότερα, διότι το παιδί ήταν στο internet και έκανε τηλεκπαίδευση.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, ναι, είμαι βέβαιος ότι πιστεύετε πως αυτά δεν συμβαίνουν στη χώρα μας, ακριβώς διότι εσείς φαντασιώνεστε ότι κυβερνάτε μια άλλη χώρα. Δεν ξέρω αν αυτή είναι το Λουξεμβούργο ή κάποια άλλη, αλλά, κύριε Παπαδημητρίου, η Ελλάδα δεν έχει καμία σχέση με αυτήν τη χώρα που φαντάζεστε ότι είναι. Δυστυχώς!
Κυρίες και κύριοι bουλευτές, σε έναν κόσμο που μετά την πανδημία θα είναι πολύ διαφορετικός, σε έναν πλανήτη που αλλάζει και βλέπει τη σημασία της κοινωνικής προστασίας και του δημόσιου συστήματος υγείας, η kυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας μας σερβίρει το ίδιο ξαναζεσταμένο φαγητό, αυτό που μας οδήγησε στη χρεοκοπία το 2010. Είναι η «έκθεση Πισσαρίδη» και η πρότασή της για το Ταμείο Ανάκαμψης. Οι θεμελιακές αρχές που αποτυπώνονται εκεί και η στρατηγική θέση της κυβέρνησης για την ανάπτυξη είναι ποιες; Αυτές που τόσα και τόσα χρόνια μας έλεγαν: ελαστικοποίηση της εργασίας -πόσο πια;- ιδιωτικοποιήσεις υποδομών, δικτύων, υπηρεσιών υγείας και εκπαίδευσης και, φυσικά, του ασφαλιστικού.
Στην περίοδο της πανδημίας, οι ιδιωτικοποιήσεις είναι μπιρ παρά, όπως αυτή που επιχειρήθηκε στα Ναυπηγεία του Σκαραμαγκά με τίμημα που δεν είναι ούτε για να αγοράσει κανείς περίπτερο, όχι ναυπηγεία!
Τρίτον, συρρίκνωση έως εκκαθάριση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Δεν είναι ατύχημα αυτό που συμβαίνει, είναι μεθοδευμένο.
Και τέταρτον, μείωση κοινωνικών δαπανών ώστε να υπάρχει χώρος για φοροελαφρύνσεις για λίγους. Όλα αυτά δεν είναι καινούρια, είναι παλιά, τα ζήσαμε στα μνημόνια, τα γνωρίζουμε δεκαετίες.
Η δική μας πρόταση, η προοδευτική πρόταση, είναι στον αντίποδα. Και πιστεύω ότι η πανδημία μας δίνει την δυνατότητα να δούμε ακόμη πιο καθαρά ποιες είναι οι πραγματικές προτεραιότητες για μια Ελλάδα κοινωνικής δικαιοσύνης και προκοπής, με ένα κράτος ανθρώπινο και δυνατό, ώστε να μπορεί να είναι καθοριστικός παράγοντας στην ανάπτυξη, αλλά και στήριγμα στα δύσκολα. Με μια οικονομία που πρέπει να υπηρετεί τον άνθρωπο και τις ανάγκες της καθημερινότητάς του. Με μία κοινωνία ισχυρή, με αυτοπεποίθηση, με αλληλεγγύη και αλληλοσεβασμό σε μια χώρα που θα στηρίζει τη δημόσια υγεία και το κοινωνικό κράτος για τη στήριξη των ευάλωτων και τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής.
Σε μια χώρα που θα δημιουργεί ένα νέο παραγωγικό μοντέλο βασισμένο στην καινοτομία, στις νέες τεχνολογίες, στο νέο δυναμικό που υπάρχει σήμερα στην παραγωγή και αυτό που θα έρθει γεμάτο γνώσεις, ικανότητες και φιλοδοξίες.
Σε μια χώρα που θα επενδύει στην παιδεία με γενναία χρηματοδότηση στην έρευνα και την επιστήμη, που αποδείχθηκε πόσο ανάγκη την έχουμε, όταν για χρόνια οι προϋπολογισμοί σας προέβλεπαν συρρίκνωση των πόρων αυτών και βαφτίζατε συλλήβδην τα ελληνικά πανεπιστήμια κέντρα ανομίας.
Σε μια χώρα που θα προστατεύει την εργασία, για να στηρίξουμε την παραγωγή σε στέρεες βάσεις, όχι στη μερική, εκ περιτροπής και ανασφάλιστη εργασία. Να δώσουμε προοπτική και ασφάλεια στις παραγωγικές γενιές αυτού του τόπου.
Σε μια χώρα, τέλος, που θα σέβεται τη φύση και το περιβάλλον, γιατί η επόμενη μεγάλη κρίση που θα έχουμε μπροστά μας μετά την πανδημική θα είναι η κλιματική κρίση. Δυστυχώς, δεν θα μπορέσει αυτή να λυθεί με επιστημονικά θαύματα, όπως αυτό του εμβολίου για τον Covid.
Θέλω να κλείσω, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, κύριε Πρόεδρε, και ευχαριστώ για την ανοχή, με ένα μήνυμα σε κάθε πολίτη που μας ακούει τούτη την ώρα.
Γνωρίζω και κατανοώ απόλυτα το άγχος και την ανασφάλεια που νιώθει αυτήν τη στιγμή κάθε ελληνική οικογένεια. Είναι αισθήματα που μεγαλώνουν ραγδαία κάθε ημέρα που περνά. Οι πληγές αυτήν τη στιγμή οι οικονομικές, οι κοινωνικές και φυσικά οι ψυχικές και συναισθηματικές, μην τις αγνοούμε αυτές, είναι πολύ μεγάλες.
Βλέποντας μια κυβέρνηση που έχει κάνει τη στρατηγική επιλογή να αφήσει την ελληνική κοινωνία στο έλεος μιας ακόμα κρίσης, γιατί νοιάζεται κυρίως για την πολιτική της επιβίωση, το χειρότερο που μπορεί να κυριεύσει τούτες τις ώρες τον λαό μας, όλους μας, είναι η απόγνωση.
Είμαστε μια κοινωνία που μέσα σε αυτούς τους κρίσιμους μήνες της πανδημίας έδειξε αξίες και ιδανικά, που η αυταρχική, θα πω, κυβέρνηση αγνοεί. Και αυτά τα ιδανικά και αυτές οι αξίες είναι ταυτοτικά χαρακτηριστικά μιας κοινωνίας που θέλει να βγει πιο δυνατή από αυτήν την κρίση, από αυτήν τη δοκιμασία και να προοδεύσει. Αναφέρομαι στον σεβασμό στον συνάνθρωπο, αναφέρομαι στην αλληλεγγύη, αναφέρομαι στη συνεργασία, στη φροντίδα και στη στήριξη στις μεγαλύτερες γενιές, στους γονείς και στους παππούδες μας.
Αυτή η κοινωνία πρέπει να παλέψει και να πάρει πάνω της την υπόθεση της επόμενης ημέρας για τον τόπο, της Ελλάδας που πρέπει να επουλώσει τις πληγές της και να βάλει σε μια τάξη το μέλλον της.
Πρέπει, λοιπόν, ξανά να νικήσουμε εκείνους που διαρκώς επιστρέφουν για να μας βυθίσουν ξανά στην απόγνωση με αλαζονεία, με αυταρχισμό, με ψέματα, με λάσπη. Δεν θα τους κάνουμε τη χάρη. Θα τους νικήσουμε ξανά. Μπορεί το πισωγύρισμα τούτες τις δύσκολες ώρες, αυτό το πισωγύρισμα που βιώνει η χώρα, να μοιάζει με φάρσα της ιστορίας, αλλά η ιστορία προχωρά μπροστά και κάποια στιγμή αυτή η φάρσα θα μοιάζει ως μία αμελητέα κακογραφία στη διαρκή κίνηση της ιστορίας προς τα εμπρός. Ας μην το ξεχνάμε, η πιο σκοτεινή στιγμή της νύχτας είναι ακριβώς πριν χαράξει η αυγή της επόμενης ημέρας.