του Κώστα ΔουζίναΤο «Γιατί αντιστάσεις» αποτελεί την πιο ολοκληρωμένη παρουσίαση της φιλοσοφίας και της ιστορίας της αντίστασης. Ας δούμε επτά θέσεις για την αντίσταση που συμπυκνώνουν αυτή τη σειρά άρθρων και μας δίνουν μια συνεκτική εικόνα του παρελθόντος και του μέλλοντος της αντίστασης.
Επτά θέσεις για την αντίσταση
Η αντίσταση είναι γεγονός όχι υποχρέωση, ον όχι δέον. Σημάδευσε και σημαδεύει την κίνηση της ιστορίας. Είναι νομός της φύσης, εσωτερική και εμμενής αντι-δύναμη στη δύναμη της εξουσίας. Κάθε φορά που το κοινωνικό μορφoποιείται και ασύμμετρες σχέσεις εξουσίας σταθεροποιούνται, αντιμετωπίζουν αμέσως αντιστάσεις που τις παραμορφώνουν, τις διασπούν, τις πηγαίνουν αλλού. Αυτό συμβαίνει απαράβατα σε κάθε οικογένεια, σε κάθε μικρή ή μεγάλη συλλογικότητα, σε κάθε κόμμα ή σωματείο. Αλλά κυρίως στις κοινωνίες της αδικίας. H ριζική ανατροπή έρχεται όταν οι επιμέρους ατομικές αντιστάσεις συμπυκνώνονται στον αριστοτελικό «καιρό», όταν μια συλλογικότητα λέει «αρκετά», «ως εδώ και μη παρέκει». Η αντίσταση είναι γεγονός όχι υποχρέωση, ον όχι δέον. Σημάδευσε και σημαδεύει την κίνηση της ιστορίας.
Η αντίσταση δεν εφαρμόζει απλώς αξίες και αρχές, ούτε έχει προβλέψιμο σημείο συμπύκνωσης και έκρηξης. Οι αρχές και οι αξίες αναδύονται ιστορικά, στο κοινωνικό τους περιβάλλον και επηρεάζονται από τους προσδιορισμούς του. Δεν οδηγεί στην αντίσταση η αφηρημένη ιδέα της δικαιοσύνης, αλλά η πείνα, η ανεργία, το άγος της ταπείνωσης, ο πόνος του εξευτελισμού. Αντίθετα, η ιδέα της δικαιοσύνης και της ισότητας διατηρούνται ή χάνονται ανάλογα με την ένταση και έκταση των αντιστάσεων. Η αντίσταση φτιάχνει την ελπίδα δικαιοσύνης που εξαφανίζεται όταν επικρατεί η παθητικότητα, η πειθάρχηση, η ανεξέταστη υπακοή. Αλλά και κάθε εφαρμοσμένη ιδέα δικαιοσύνη αμέσως οδηγεί στις αντιστάσεις της.
Οι αντιστάσεις είναι τοπικές, συγκεκριμένες, πολύμορφες εκτυλίσσονται μέσα και απέναντι στις πολυσχιδείς σχέσεις εξουσίας. Αποτελούν μείγμα δράσης και αντίδρασης, άρνησης και κατάφασης. Η αμυντική αντίσταση επιδιώκει να διατηρήσει ή να αποκαταστήσει την προηγούμενη κατάσταση πραγμάτων. Η θετική αποδομεί το οπλοστάσιο του αντιπάλου και χρησιμοποιεί τα αποδομημενα υλικά για να ξανακτίσει διαφορετικούς κόσμους. Ανακατασκευάζει προγράμματα και στρατηγικές, εφευρίσκει νέους κανόνες και θεσμούς, καταλαμβάνει το έδαφος που η αμυντική αντίσταση έχει απελευθερώσει. Όταν η εξουσία προωθεί την κυριαρχία του ιδιωτικού, η αντίσταση αποδομεί τον δυισμό κρατικού/ιδιωτικού και προβάλλει το κοινό, τα κοινά, αυτά που ανήκουν σε όλους. Όταν η εξουσία δημιουργεί, ανεργία, η αντίσταση φτιάχνει νέες μορφές εργασίας, αυτοδιοικούμενες επιχειρήσεις, συνεταιρισμούς, θεσμούς κοινωνικής οικονομίας. Όταν η εξουσιαστική γνώση προωθεί τη «μορφωμένη» ιδεολογική ημιμάθεια, η αντίσταση δημιουργεί εναλλακτικές εστίες και μορφές γνώσης. Όταν η εξουσία καταργεί την αντιπροσωπευτική δημοκρατία, η αντίσταση την υπερασπίζεται και ταυτόχρονα δημιουργεί αμεσοδημοκρατικούς θεσμούς.
Στο ατομικό επίπεδο, αντίσταση αποτελεί την εμπειρία του να
ξαναφτιάχνεις τον εαυτό σου ως ενεργό και αυτόνομο υποκείμενο. Ενέχει
επιμονή, ρίσκο, κίνδυνο. Ο έρωτας και η επανάστασή έρχονται απρόσκλητοι,
σε χτυπούν κατακούτελα, λένε οι Γάλλοι. Μετά το χτύπημα, τίποτα δεν
είναι το ίδιο. Αντίσταση είναι η ανδρεία της επιμέλειας του εαυτού μαζί
με τον άλλο, το κουράγιο της ελευθερίας. Αφορά συμπεριφορές, όχι ιδέες,
σωματικές πρακτικές όχι ιδεολογικούς πειραματισμούς, τοποθετήσεις όχι
θέσεις.
Παρότι η αντίσταση αποτελεί συμβάν και όχι υποχρέωση, η επιθυμία
αντίστασης αποτελεί άσκηση δικαιώματος, του αρχαιότερου και πιθανά του
μόνου «φυσικού» δικαιώματος. Αυτό που λεμέ δικαίωμα, στην περιουσία,
στην έκφραση ή την εργασία εκφράζει δυο μεταφυσικές επιθυμίες. Τα νομικά
και τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν την ατομική βούληση ως πηγή, την
αναγνώρισή της από το δίκαιο ή την ηθική ως αιτιολογία, τη δυνατότητα
του ατόμου να δρα και να διαμορφώνει τον κόσμο ως αποτέλεσμα. Είμαστε
όλοι τυπικά ελεύθεροι και εικονικά ίσοι. Αλλά οι πραγματικοί άνθρωποι
έχουν σώμα, φύλο, φυλή, θρησκεία σεξουαλικότητα, τους τόπους της
ανισότητας και του αποκλεισμού.
Αυτός είναι ο λόγος που η ατομική βούληση, η πρώτη πηγή του δικαιώματος, διαφοροποιείται και γίνεται συλλογική βούληση. Την υιοθετούν οι κατατρεγμένοι, οι καταπιεσμένοι, οι αποκλεισμένοι. Η βούληση αυτή λειτουργεί contra fatum, ενάντια στη μοίρα. Είναι μια θέληση που επιδιώκει ένα κόσμο που δεν υπάρχει ακόμα, αλλά πάντα έρχεται. Η βούληση αυτή θεμελιώνεται στη διαγώνια σχάση ανάμεσα στις ελίτ και μόνιμες εξουσίες από τη μια και τους υπηκόους και αποκλεισμένους από την άλλη. Αυτή η συλλογική βούληση βρίσκει τη δύναμη μέσα της, δημιουργεί τη δική της αγωνιστική καθολικότητα και προετοιμάζει τον νέο κόσμο.
Αντίσταση στην εξουσία υπάρχει λοιπόν παντού και πάντα και συνεχώς μεταμορφώνει τις σχέσεις εξουσίας και τις υποκειμενικότητες. Όπως έλεγε ο Χέγκελ, το ιστορικό γεγονός επαναλαμβάνεται· και μόνο η δεύτερή του έλευση φέρνει τη ριζική αλλαγή. Αλλά αυτή είναι η αναγκαιότητα του ενδεχομενικού, που το μέλλον μόνο μετατρέπει αναδρομικά σε πραγματικότητα. Η μελλοντική αλλαγή φτιάχνει την ιστορική πορεία του σήμερα. Είμαστε σήμερα συστατικά του μέλλοντος που θα αλλάξει το παρόν μας.
..."επτά θέσεις για την αντίσταση"... (>άρθρο<)
πηγή: left
..."ιστογραμμή"... tassosdikas blog