του Κώστα Δουζίνα*
Μετά από 40
χρόνια στην Αγγλία, αισθάνομαι ντροπή για την πατρίδα μου κάθε βράδυ,
στις ειδήσεις των 10 του BBC. Pushbacks με κοντάρια από το λιμενικό στις
βάρκες των προσφύγων, πυροβολισμοί στη θάλασσα, νεκρός Σύρος στα
ελληνο-τουρκικά σύνορα – τελευταία νέα κάνουν λόγο και για δεύτερο -,
ακροδεξιοί και νεοναζιστές στη Λέσβο.
Ό,τι χτίσαμε τα τελευταία τέσσερα
χρόνια, η περηφάνεια για την αξιοπρέπεια του λαού μας, βυθίζεται στα
νερά του Αιγαίου κάθε μέρα στα κεντρικά δελτία ειδήσεων και στις
ευρωπαϊκές εφημερίδες. Μαζί με τις 20,000 που έχασαν την ζωή τους στη
Μεσόγειο και το Αιγαίο τα τελευταία έξι χρόνια. Από Ελλάδα της
αλληλεγγύης, της ανθρωπιάς και του ορθού λόγου γίναμε μέσα σε λίγες
μέρες παράδειγμα προς αποφυγή. Οι λέξεις «Μόρια» και «Έβρος»
σηματοδοτούν το σύγχρονο νόημα της απανθρωπιάς.
Χρησιμοποιεί ο Μητσοτάκης τους κατατρεγμένους των πολέμων και της ανέχειας ονομάζοντάς τους «εισβολείς», «εχθρούς» σε πόλεμο, για να πιέσει την «κοινή γνώμη», κουρασμένη από την αποτυχία του στην διαχείριση του προσφυγικού, και την Ευρώπη. «Υπεράσπιση» της επικράτειας και της εξουσίας ονομάζουν τον τρόπο με τον οποίο κάνουν τους πιο ευάλωτους εργαλεία τους. Και την ίδια ώρα μας λένε ότι ακολουθούν πλήρως τις νομικές και ηθικές τους υποχρεώσεις, ότι σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα των προσφύγων τα οποία παραβιάζει βάναυσα ο Ερντογάν. Αλλά διακόπτουν τη νόμιμη υποχρέωση να εξετάζονται οι αιτήσεις ασύλου, καταδικάζονται κάποιοι που μπόρεσαν να εισέλθουν στη χώρα με ποινή φυλάκιηση ως και τέσσερα (!) έτη, διακόπτεται η πληρωμή του επιδόματος που δίνει η ΕΕ και η Ύπατη Αρμοστεία σε όσους έχουν λάβει πολιτικό άσυλο και νομική προστασία. Ο Μητσοτάκης έχει αναστείλει μονομερώς και χωρίς νομική κάλυψη πολλαπλές νομικές υποχρεώσεις της χώρας. Η Ελλάδα βρίσκεται σε προσωρινή (;) κατάσταση «έκτακτης ανάγκης».
Κυρίαρχος κατά κυριάρχου, εξουσία κατά εξουσίας. Ποιος φταίει περισότερο; Ποιος μπορεί να κρίνει το blame game; Οι διεθνείς οργανισμοί; Σιωπούν. Η Ευρώπη; Το μόνο που την ενδιαφέρει είναι να μην φτάσουν στην καρδιά της οι κατατρεγμένοι των πολέμων και της ανέχειας. Το διεθνές δίκαιο; Παραβιάζεται και από τις δύο πλευρές. Αλλά μας δίνει τα εργαλεία για να κρίνουμε τις παραβιάσεις του.
Και τι γίνεται με τους αναλώσιμους ανθρώπους εν μέσω αντιπαράθεσης των δύο κυριαρχιών; Τι γίνεται με τα ανθρώπινα δικαιώματά τους, όταν ξεχάσουμε τις υποκριτικές δηλώσεις των δύο πλευρών; Αν τα δικαιώματα δίνονται στους ανθρώπους απλώς επειδή είναι άνθρωποι και όχι πολίτες ή μέλη κάποιας άλλης συλλογικότητας τότε στη Λέσβο και τον Έβρο θα έπρεπε να έχουν πλήρη προστασία όλα τα βασικά δικαιώματα. Αλλά δεν έχουν κανένα. Αν κάποιος έχει δεν έχει την προστασία της υπηκοότητας, θα έπρεπε να προστατεύεται από τα φυσικά και αναπαλλοτροίωτα δικαιώματα του ανθρώπου.
Στην πραγματικότητα το αντίθετο συμβαίνει. Ένας ανθρωπος που δεν ειναι τίποτε παραπάνω απο άνθρωπος έχει χάσει όλες τις ιδιοτητες που κάνουν τους αλλους να τον αντιμετωπιζουν σαν συνάνθρωπο. Αυτά που έγραφε η Χάνα Άρεντ για τη διαφορά μεταξύ ανθρώπου και πολίτη στον μεσοπόλεμο ισχύουν και σήμερα. Οι πρόσφυγες και οι οικονομικοί μετανάστες «έχουν» τα δικαιώματα των συνθηκών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά δεν είναι πολίτες των δύο κυριάρχων. Επομένως δεν έχουν καμιά προστασία. Είναι «γυμνή ζωή», αντικείμενο κάθε αγριότητας. Τα ανθρώπινα δικαιώματα λοιπόν δεν «ανήκουν» στους ανθρώπους. Αντίθετα συνιστούν μια διαβαθμισμένη «ανθρωπότητα», με πλήρεις ανθρώπους στο ένα άκρο και τους αποκλεισμένους στο άλλο.
Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι αντιστρέψιμη παραχώρηση του κυρίαρχου. Τα σύνορα, ο τόπος όπου η εξουσία δείχνει τη δύναμή του, χρησιμοποιώντας τους απελπισμένους της γης ως σκηνογραφία και κομπάρσους της μεγαλοπρέπειας του.
Όσο για την Ευρώπη; Και εδώ κατάσταση ανάγκης. Τέλος της αλληλεγγύης, τέλος της διαδικασίας πολιτικής ενοποίησης, τέλος της θεσμικής σύγκλισης. Αποφάσεις παίρνονται και ξεχνιόνται την επόμενη μέρα, η νεοαποικιοκρατία των μνημονίων τώρα επεκτείνεται στον νεοσυντηρητισμό των συνόρων. Μόνη σύγκλιση αυτή της απόρριψης των προσφύγων με διάφορους τύπους επιχειρημάτων: οι απροκάλυπτοι ρατσιστές, οι ωφελιμιστές («είμαστε πλήρεις δεν υπάρχει χώρος»), οι ακτιβιστές της ιδεολογίας και των πολιτισμών («οι μουσουλμάνοι διακινδυνεύουν τον χριστιανικό ή κοσμικό χαρακτήρα του κράτους»). Η «μαύρη διεθνής», το πανευρωπαϊκό ρατσιστικό κόμμα κατά της μετανάστευσης, είναι ο μεγάλος κερδισμένος.
Η αντιμετώπιση των προσφύγων θα κρίνει λοιπόν αν αξίζει η Ένωση να επιβιώσει με την τωρινή της μορφή.
Η Ελλάδα μπορεί να είναι κράτος της ΕΕ, αλλά έχει αντιμετωπιστεί από τις Βρυξέλλες, ως χώρα-σύνορο όπου γίνεται το outsourcing της προστασίας των συνόρων. Το κάνανε στη Λιβύη, τον Νίγηρα, όλη τη Βόρεια Αφρική. Η Ελλάδα είναι «ασπίδα» της Ευρώπης. Ως υπεργολάβοι της ευρωπαϊκής ασφάλειας, θα γίνουμε ένα τεράστιο στρατόπεδο συγκέντρωσης στο οποίο θα σαπίζουν οι μετανάστες για να μην γίνουν πρόβλημα για την κεντρική Ευρώπη. Και εμείς θα κάνουμε outsourcing από τις κατοικημένες περιοχές στα ξερονήσια για να επιβεβαιώσουμε την άποψη του Giorgio Agamben ότι το στρατόπεδο είναι το σύμβολο της πολιτικής στην ύστερη νεωτερικότητα.
Χρειάζεται μια πανελλαδική εκστρατεία ανεξάρτητα από πολιτικές απόψεις και κομματική ιδεολογία. Πρέπει να σώσουμε για μια ακόμη φορά την (χαμένη) τιμή Ελλάδας και Ευρώπης.
*καθηγητής Νομικής και Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Κολέγιο Birkbeck του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και ιδρυτής του Birkbeck Institute for the Humanities. τ. Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ, Πρόεδρος του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς.
ΠΗΓΗ: https://douzinas.gr/άνθρωποι-πρόσφυγες-ευρωπαίοι/
..."άνθρωποι, πρόσφυγες, ευρωπαίοι"...(>άρθρο<)
..."ιστογραμμή"... tassosdikas blog