 |
| avgi.gr |
Οι ιστορικές συνθήκες έφεραν την ελληνική Αριστερά σε μια κατάσταση μόνιμης εξοικείωσης με την πολιτική στρατηγική τής μετωπικής αναμέτρησης με τον αντίπαλο. Ένα μαζικό αριστερό κίνημα, όπως το ελληνικό, είναι πολυπρισματικό, πολυσύνθετο. Οι κοινωνικές του αναφορές, ο κόσμος της μισθωτής εργασίας και τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα κινούνται γύρω από ένα κοινόν άξονα. Αλλά οι λαϊκές μάζες που το συνθέτουν δεν αποτελούν ένα ομογενοποιημένο σύνολο. Η οπτική τής μετωπικής σύγκρουσης δεν χαρακτηρίζει ωστόσο μόνο το «προχωρημένο», το πιο ριζοσπαστικό τμήμα του. Η ιστορική διαδρομή του αριστερού κινήματος στη χώρα μας δεν έχει αφήσει πολλά περιθώρια για τη σύλληψη και την πρόσληψη από όσους συμμετέχουν σ' αυτό μιας διαφοροποιημένης μορφολογίας δράσης.
Πρόκειται για ένα μείζον πρόβλημα στις σημερινές συνθήκες. Είναι επιτακτική η ανάγκη ενός αναπροσανατολισμού της μορφολογίας σε μια πολυεπίπεδη κλίμακα: Στο πεδίο της θεωρητικής εργασίας - ανανέωση της εννοιολογικής σκευής, για τη χάραξη ορθής στρατηγικής και τακτικής. Στο πεδίο της δράσης - νέα, κατάλληλη μορφολογία, σε αντιστοίχιση με τη σύγχρονη πραγματικότητα. Στο πεδίο της κοινωνικής συνείδησης - διεύρυνση της ατομικής και συλλογικής οπτικής, απαλλαγή από παρωχημένες μονοσήμαντες αντιλήψεις που αποτελούν βάρος και εμποδίζουν την ανάπτυξη των κοινωνικών αγώνων.
(δείτε τη συνέχεια)
Συνέχεια: ..."ανάκτηση εμπιστοσύνης"...(>άρθρο<)
Η ανάγκη του αναπροσανατολισμού δεν προκύπτει ως κεραυνός εν αιθρία. Ήδη πριν από χρόνια η μετεμφυλιακή κατάσταση άρχισε να διαμορφώνει τους όρους μιας βαθμιαίας, αλλά ριζικής στροφής. Μέσα από τις αντιφάσεις μιας ανερμάτιστης πολιτικής στην πρώτη φάση -«τα όπλα παρά πόδα!»- το λαϊκό κίνημα «σύρει» την ηγεσία του στην ψηλάφηση δρόμων πάλης στο πεδίο του ναρκοθετημένου, από το κράτος των νικητών, πολιτικού σκηνικού που αναδυόταν μέσα από τους καπνούς του πολέμου. Ιδρύεται η ΕΔΑ.
Θα είχαμε μάθει, εδώ στην Ελλάδα, πολλά από τον Γκράμσι αν το έργο του δεν μεταφραζόταν αποσπασματικά και δεν κυκλοφορούσε στη χώρα μας παρά μόνο στη δεκαετία του 1970. Αλλά και τότε δεν φαίνεται να είχε μεγάλη επιρροή στη δική μας Αριστερά. Διαβάστηκε από λίγους και συζητήθηκε από ακόμα λιγότερους.
Οι έννοιες του «πολέμου θέσεων» και του «πολέμου κινήσεων» είναι μέρος της γκραμσιανής θεωρίας για την ηγεμονία. Ο Ιταλός στοχαστής επιχειρεί, με την επεξεργασία της σύλληψης αυτής να συμβάλει στον εμπλουτισμό της μαρξιστικής σκέψης, στις συνθήκες που ανέκυψαν στην περίοδο μετά τον πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και την Οκτωβριανή Επανάσταση.
Συνέχεια: ..."ανάκτηση εμπιστοσύνης"...(>άρθρο<)
|
| avgi.gr |
Ο Γκράμσι επισήμανε τη διάκριση ανάμεσα στις δύο έννοιες, ενώ μελετούσε την ιστορία του επαναστατικού κινήματος. Πρόσεξε τη διαφωνία ανάμεσα στον Λένιν και τον Τρότσκι για το θέμα του τρόπου της συνέχισης και επέκτασης της επανάστασης μετά τον ρωσικό Οκτώβρη («ενιαίο μέτωπο» ή «διαρκής επανάσταση»;) «Μου φαίνεται ότι ο (Βλαδίμηρος) Ίλιτς είχε κατανοήσει» έγραψε αργότερα ο έγκλειστος τότε διανοητής («Τετράδιο» αριθ. 7), «ότι επήλθε μια αλλαγή από τον πόλεμο κινήσεων, που πραγματοποιήθηκε με νικηφόρο αποτέλεσμα στην Ανατολή (δηλαδή στη Ρωσία) το 1917 στον πόλεμο θέσεων, τον μόνον εφικτό στη Δύση [...] Στην Ανατολή το κράτος ήταν το παν, η κοινωνία των πολιτών ήταν αρχέγονη και άμορφη. Στη Δύση υπάρχει ανάμεσα στο κράτος και στην κοινωνία των πολιτών μια σχέση αντιστοιχίας. Όταν εκδηλωθούν κραδασμοί στο κράτος, γίνεται αμέσως αντιληπτή η ύπαρξη μια ισχυρής δομής της κοινωνίας των πολιτών. Το κράτος είναι ένα προχωρημένο χαράκωμα, που πίσω του στέκεται μια σειρά από οχυρώματα και κρύπτες»: Οι θεσμοί, η εκπαίδευση, το δίκαιο, η στρατιωτική θητεία...
Ο Γκράμσι παρεμβάλλει ανάμεσα στο κράτος (εποικοδόμημα) και στην παραγωγή (βάση) το επίπεδο της κοινωνίας των πολιτών (θεσμοί και μορφώματα εκτός της κρατικής δομής + πολιτισμός). Σ' αυτό το επίπεδο διαμορφώνεται η ηγεμονία της «βασικής τάξης», που βασίζεται στον συνδυασμό υλικής ισχύος και ηθικοπολιτικής συναίνεσης. Και η ηγεμονία είναι το «κλειδί» στις θεωρητικές επεξεργασίες του, που εμπλουτίζουν τον μαρξισμό των κλασικών. Η ηγεμονία αποτελεί τη σημαντικότερη αρχή της κυριαρχίας της βασικής κοινωνικής τάξης και η βία αποτελεί «στιγμή» της ταξικής κυριαρχίας. Βάση και εποικοδόμημα συγκροτούν ένα αξεχώριστο σύνολο. Και στο σύνολο αυτό βλαστάνει ο συνασπισμός εξουσίας, ο «ιστορικός συνασπισμός» όπως τον αποκάλεσε ο Γκράμσι (που δεν είναι ο «ιστορικός συμβιβασμός» του Μπερλιγκουέρ).
Ο «ιστορικός συνασπισμός» δεν ταυτίζεται με τις πολιτικές συμμαχίες, που στηρίζονται σε κοινά συμφέροντα, συχνά ευκαιριακά, μονοδιάστατα, πρόσκαιρα. Πηγαίνει πολύ πιο πέρα. Για το ριζοσπαστικό αριστερό κόμμα ο «ιστορικός συνασπισμός» σημαίνει να έχει αυτό την ικανότητα να συναθροίζει, να συσπειρώνει και να ομογενοποιεί κοινωνικούς και πολιτικούς «εταίρους» μέσα από μια μακροπρόθεσμη διαδικασία, στην οποία προέχουν τα «παιδαγωγικά», διαπλαστικά στοιχεία της ιδεολογίας και του πολιτισμού, διαμορφώνοντας ένα ισχυρό ρεύμα που διατρέχει την κοινωνία. Σημαίνει να μπορεί να ενοποιεί δυνάμεις που διατηρούν, η καθεμία, την ιδιαιτερότητα και ταυτότητά της, αλλά συγκλίνουν αποτελεσματικά στο έργο του βαθιού κοινωνικού μετασχηματισμού που πραγματοποιείται υπό την ηγεμονία του κόσμου της εργασίας και του πολιτισμού.
Για τον Γκράμσι, η μεγάλη αξία του Λένιν βρισκόταν στην ικανότητά του να αντιλαμβάνεται, στο πείσμα των μηχανιστικών, οικονομιστικών απλουστεύσεων που τόσο έντονα καταπολεμούσε, τη μεγάλη, κρίσιμη αξία του αγώνα στο πεδίο της ιδεολογίας, του πολιτισμού, των θεσμών της κοινωνίας των πολιτών. Ερμηνεύοντας τη σκέψη του Λένιν, ο Γκράμσι προτείνει μια στρατηγική του κινήματος που βασίζεται στην ανάπτυξη της ικανότητάς του να κατανοεί σε βάθος τα προβλήματα που θέτει κάθε φορά η ιστορική εξέλιξη, να προτείνει λύσεις και να δημιουργεί τους όρους για την επιλογή τους - να κατακτά την ηγεμονία. Ο Λένιν απέδιδε μεγάλη σημασία στη «συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης», μελετούσε εξαντλητικά και υπολόγιζε τον συσχετισμό των δυνάμεων, εσωτερικών και διεθνών. Αυτά ακριβώς, δηλαδή, που έλειψαν στις κρίσιμες καμπές του ελληνικού επαναστατικού και ευρύτερου αριστερού κινήματος.
|
| avgi.gr |
Να γιατί ο Γκράμσι μπορεί να γίνει και ο δικός μας δάσκαλος. Στην αντίληψη της ιδεολογικής «καθαρότητας» αντιτάσσει τον στόχο της ηγεμονίας. Και συνδέει την έννοια του «πολέμου θέσεων» από τη μια -της εφόδου για την κατάληψη, θα λέγαμε στα «καθ' ημάς», των δικών μας «Χειμερινών Ανακτόρων, μια μονοδιάστατη στρατηγική επιδίωξη- με τον »πόλεμο θέσεων", από την άλλη, τον μόνο εφικτό στη σημερινή πραγματικότητα.
«Κλειδί» στη σκέψη του Γκράμσι, η «ηγεμονία» έρχεται να αντιπαρατεθεί στη μονοσήμαντη «κυριαρχία». Στους σύγχρονους καπιταλιστικούς κοινωνικούς σχηματισμούς είναι παράλογο (ανιστορικό) να φαντάζεται κανείς ότι ένα μικρό μέρος της κοινωνίας μπορεί να επιβάλλεται με τη δύναμη της υλικής ισχύος, της καταστολής και των καταναγκασμών στο υπόλοιπο, μεγαλύτερο μέρος. Μέσα από ένα περίπλοκο, σύνθετο πλέγμα σχέσεων και διαμεσολαβήσεων η «βασική» τάξη εγκαθιδρύει την ηγεμονία της - την ικανότητά της να ενοποιεί, να διευθύνει την κοινωνία και να γίνεται η κυρίαρχη τάξη σ' αυτή.
«Πόλεμος θέσεων» και «πόλεμος κινήσεων» δεν αποτελούν δύο διαφορετικά «παραδείγματα» κοινωνικής και πολιτικής πάλης. Αντιστοιχούν σε βαθύτατα διαφορετικές καταστάσεις, σε διαφορετικές στρατηγικές διαφορετικών φάσεων και «στιγμών» της πάλης αυτής. Και είναι δυνατόν να συγκροτηθούν σε ενιαία στρατηγική αντίληψη, σε ένα δίπτυχο στρατηγικής της δικής μας σύγχρονης ριζοσπαστικής Αριστεράς. Με την προϋπόθεση της σταθμιζόμενης κάθε φορά σωστής ισορροπίας ανάμεσά τους, της απαραίτητης γείωσης και του κατάλληλου χρονισμού, μέσα στις συγκεκριμένες συνθήκες, σε μια διαδικασία διαδοχικών συναινέσεων και τομών. Με τον σωστό πάντοτε υπολογισμό του συσχετισμού των δυνάμεων.
Ο λόγος τώρα στον Βάλτερ Μπάγερ, γνωστό θεωρητικό του Ευρωπαϊκού Κόμματος της Αριστεράς και διευθυντή της επιθεώρησης «Transform»: «Μπορούμε να αναρωτηθούμε», γράφει σε άρθρο του, «από τη σκοπιά της αντιμετώπισης των σύγχρονων προκλήσεων, μήπως οι παραδοξότητες και οι εντάσεις που εμφιλοχωρούν στη συμμετοχή αριστερών κομμάτων σε κυβερνήσεις προκύπτουν ακριβώς από την αδυναμία, ή, επίσης, από την ανεπάρκεια ευκαιριών για την επίτευξη παρόμοιων ισορροπιών;» (επιθεώρηση «Transform!», τεύχος 07/2010).
Ο Αυστριακός θεωρητικός θέτει τον δάκτυλον επί τον τύπον των ήλων. Στην «ελληνική περίπτωση» κορυφαία παραδοξότητα αυτού του είδους αποτελεί η αδυναμία ενός μέρους των αριστερών να κατανοήσουν τον πλήρη δυσεπίλυτων αντιφάσεων και μεγάλων δυσκολιών δρόμο στον οποίο είναι υποχρεωμένη να βαδίσει η «κυβερνώσα Αριστερά». Και η σπουδή του «εδώ και τώρα», η αντίληψη του «ή όλα ή τίποτα»... Η αδυναμία να αντιληφθούν την ανάγκη αναπόφευκτων συμβιβασμών, που θα προηγούνται ή θα έπονται από επιβαλλόμενες συγκρούσεις. Σε μια πορεία με σταθερό στόχο την ανάκτηση από τη χώρα της ελευθερίας των επιλογών της. Και την επανάκτηση από την Αριστερά της εμπιστοσύνης όσων προσανατολίστηκαν προς αυτήν αλλά έχασαν τις βεβαιότητές τους μέσα στις συμπληγάδες των Μνημονίων.
πηγή: avgi.gr άρθρο του Τάσου Τρίκκα > Ανάκτηση της εμπιστοσύνης
..."ανάκτηση εμπιστοσύνης"...(>άρθρο<)
..."ιστογραμμή"...