 |
| Τάσσος Δίκας, ξηρό παστέλ, 1995 |
Τους τελευταίους μήνες είδαμε συμπολίτες μας να παραμερίζουν υποχρεώσεις τους και να αφιερώνουν αξιέπαινα ποσά χρόνου και ενέργειας σε πράξεις αλληλεγγύης προς τους πρόσφυγες, είτε μαγειρεύοντας γι' αυτούς, είτε μαζεύοντας ρούχα και φάρμακα, είτε με άλλους τρόπους. Ο μιντιακός όρος «αλληλέγγυοι» κινδυνεύει να αποχρωματίσει πολιτικά αυτό το φαινόμενο, σαν να πρόκειται, ας πούμε, για κάποιο ρεύμα φιλανθρωπίας. Από την άλλη μεριά, υπάρχει ένας τρόπος «πολιτικοποιημένης» θεώρησής του που κινδυνεύει να αντιμετωπίζει τους έχοντες ανάγκη βοήθειας εργαλειακά, ως υποκείμενα αναλύσεων που γίνονται εξωτερικά προς τους ίδιους, χωρίς να ενσωματώνουν τη διαφορετικότητα που συναντά κανείς ανάμεσά τους.
Γιατί όμως, γενικότερα, θα έπρεπε να παίρνει κανείς το μέρος των αδύναμων σε μια δύσκολη κατάσταση, όπως αυτή που προκύπτει με την προσφυγιά που γεννά ένας πόλεμος; Ή, και σε πιο «καθημερινά» πλαίσια, γιατί θα έπρεπε κανείς να προτάσσει την υπεράσπιση των πιο ανίσχυρων συμπολιτών του, προτιμώντας, ας πούμε, να φτιάχνει δομές που να τους συμπεριλαμβάνουν, παρά τέτοιες -δομές «αριστείας»- που να προστατεύουν τους πιο τυχερούς από τυχόν ενοχλητικές καθυστερήσεις στην ενσωμάτωση των «άλλων»; Είναι άραγε ζήτημα φιλανθρωπίας; Πρόκειται άραγε περί μιας ιδεοληψίας, που βάζει τροχοπέδη στην ανάπτυξη των πιο δημιουργικών δυνάμεων; Έχουμε μήπως να κάνουμε με κάποιους αριστερούς που ποτέ δεν μεγάλωσαν; Ή που απλώς συμβαίνει να είναι ευαίσθητοι και καλοσυνάτοι άνθρωποι;
Η απόδοση προτεραιότητας στους λιγότερο ευνοημένους είναι μια επιλογή που προκρίνει ένα μοντέλο ισορροπίας απέναντι στις ανισορροπίες που γεννά η προσπάθεια των κοινωνικά «επικυρωμένων» να ξεχάσουν ότι το προνόμιό τους χρωστά το κύρος του στο ότι οι άλλοι -οι ανεπικύρωτοι- «δεν έχουν χαρτιά». Η τάση περιορισμού της σφαίρας επιρροής των δεύτερων είναι εγγενώς ασταθής. Αν φανταστούμε ότι με μια τεράστια πρέσα, ας πούμε, οι πρώτοι κατόρθωναν να τους εξαφανίσουν, το προνόμιό τους θα έπαυε διαμιάς να υφίσταται. Και αν η «λογική» τους δεν άλλαζε, η διάκριση θα έπρεπε να αναπαραχθεί εκ νέου ανάμεσά τους, με την ίδια θνησιγένεια.
Είναι αυτός ο φαύλος κύκλος της έντασης που επιβάλλει την «ανθρωπιστική» επιλογή, χωρίς η τελευταία να έχει ανάγκη να επικαλεστεί μια καλοσύνη που προϋπάρχει, ανεξάρτητα από την ίδια. Αντίθετα, αυτή η επιλογή θέτει η ίδια έναν τρόπο να βλέπουμε τι είναι καλό και τι όχι. Ούτε και απειλείται από ισχυρισμούς περί κάποιας υποτιθέμενα «φυσικής» εγωιστικής συγκρότησης των ανθρώπων. Η ανθρωπιστική επιλογή ορίζει μάλλον η ίδια μια προοπτική ανάγνωσης της εξέλιξης και της βιωσιμότητας των κοινωνιών μας και του ρόλου μας σε αυτές.
Έτσι, ο όποιος «αλληλέγγυος» κάνει τελικά τη μόνη λογική επιλογή, η οποία όχι απλώς έχει κάποια πολιτικά χαρακτηριστικά, αλλά συνυφαίνεται με ένα ευρύτερο πλαίσιο αντίληψης της κοινωνικής πραγματικότητας, καθώς και των ίδιων των ανθρώπινων χαρακτηριστικών μας. Η επιλογή των φραχτών, κάθε είδους, δεν είναι απλώς μια άλλη προσέγγιση ενός προβλήματος. Δεν είναι απλώς μια σκληρή στάση απέναντι σε κάποιους αδύναμους συνανθρώπους, αλλά συνιστά ευθεία άρνηση της δυνατότητας συγκρότησης ενός ευσταθούς πλαισίου, μέσα στο οποίο να μπορούμε να αναγνωρίζουμε τους εαυτούς μας χωρίς να τους καταργούμε.
* Ο Χάρης Χρόνης είναι δρ του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου
πηγή: avgi.gr άρθρο του Χάρη Χρόνη > Η πολιτική της αλληλεγγύης
..."η πολιτική της αλληλεγγύης"...(>άρθρο<)
..."ιστογραμμή"...