 |
| ..."ιστογραμμή"... |
Στο οικονομικό λεξιλόγιο των ημερών φιγουράρουν διάφοροι όροι, όπως αυτός του «ηθικού κινδύνου» (moral hazard). Ο όρος αναφέρεται στον κίνδυνο αλλαγής της οικονομικής συμπεριφοράς που απορρέει από τη μεταβολή του πλαισίου προστασίας έναντι ενός κινδύνου. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα χρήσης είναι η υπόθεση των κόκκινων δανείων. Υποστηρίχθηκε πως η ρύθμιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων αυξάνει το επίπεδο του «ηθικού κινδύνου», δηλαδή μεγεθύνει την τάση φυσικών προσώπων ή φορέων να αναλαμβάνουν ρίσκα και να εκτίθενται σε υπερβολικούς κινδύνους από τη στιγμή που προεξοφλείται η τελική διάσωση.
Πολύ γρήγορα ο όρος ξέφυγε από την οικονομική του αφετηρία και άρχισε να χρησιμοποιείται από τους εταίρους για να υποδηλώσει τον κίνδυνο των συνεπειών της «υποχώρησης» έναντι των «αξιώσεων» της νέας ελληνικής κυβέρνησης σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Οι εκφραστές της μνημονιακής λογικής επεσήμαναν τον κίνδυνο της απονεύρωσης των μονεταριστικών πολιτικών σε περίπτωση που η ελληνική κυβέρνηση κατάφερνε να επιβάλει ένα διαφορετικό πλαίσιο συμφωνίας.
Με τα λόγια του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε: «Κάποιοι άνθρωποι ενδέχεται να παρανοήσουν (και να πιστέψουν) ότι δεν χρειάζεται να κάνουν αυτό που πρέπει ως κυβερνήσεις και ως κοινοβούλια, να εφαρμόσουν δηλαδή διαρθρωτικές αλλαγές, διότι είναι δύσκολο». Με άλλα λόγια η οποιαδήποτε παρέκκλιση από τους κανόνες θα στείλει λάθος μήνυμα στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Το μπλοκ των σκληρών της Ευρωζώνης δεν φαίνεται διατεθειμένο να αναλάβει τον ηθικό κίνδυνο και το ρίσκο ενός έντιμου συμβιβασμού.
Υπάρχει και μια τρίτη διάσταση του ηθικού κινδύνου που αναφέρεται στα καθ' ημάς. Οι κόκκινες γραμμές της διαπραγμάτευσης, ακόμη και στην πιο θολή εκδοχή τους, τροφοδοτούνται από τις προεκλογικές δεσμεύσεις και τις προγραμματικές θέσεις τις κυβέρνησης. Μια συμφωνία που θα συνεχίζει τις υφεσιακές πολιτικές δεν θα άρει μόνο το «ηθικό πλεονέκτημα» της Αριστεράς. Θα απονευρώσει την ίδια τη δημοκρατία και θα απαξιώσει ακόμη περισσότερο τον κοινοβουλευτισμό. Εάν μια νεοεκλεγείσα κυβέρνηση δεν δύναται να εφαρμόσει, έστω τμηματικά, το εκλογικό της πρόγραμμα, τι νόημα έχει η εκλογική διαδικασία;
Την ίδια στιγμή εμφανίζεται ένα φαινομενικό παράδοξο. Από τη μία πλευρά καλλιεργείται ένα κλίμα που θέλει τον «λαό» να είναι έτοιμος να αποδεχθεί μια κακή, δηλαδή υφεσιακή, συμφωνία. Η ιδέα είναι ότι ο «λαός» αναγνωρίζει τις φιλότιμες προσπάθειες που καταβάλλει η κυβέρνηση να ξεφύγει από τα μνημονιακά δεσμά, αλλά τρομάζει από τις συνέπειες μιας ρήξης. Από την άλλη πλευρά στο εσωτερικό της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να οξύνονται οι αντιθέσεις και οι συγκρούσεις ανάμεσα στους «ρεαλιστές» και όσους επιθυμούν τη ρήξη.
Έτσι διάφοροι καλοθελητές προσκαλούν τον πρωθυπουργό να υπερβεί τα δεσμά των εσωκομματικών ισορροπιών και ως άλλος Βοναπάρτης να ανοίξει τον δρόμο προς τον συμβιβασμό. Μια τέτοια εικόνα διαστρεβλώνει την κατάσταση τόσο στην κοινωνία όσο και στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ.
Είναι πλέον κοινός τόπος ότι η επίτευξη ενός συμβιβασμού δεν θα οδηγήσει αυτομάτως στην ακύρωση των εκατοντάδων μικρομνημονίων, εφαρμοστικών νόμων κ.ο.κ. Η «έντιμη» συμφωνία θα σημάνει την αρχή μιας μεγάλης μετα-μνημονιακής περιόδου με τις δικές της ιδιαίτερες συγκρούσεις και επείγοντα πολιτικά διακυβεύματα. Νίκες (βλ. νόμος για την ιθαγένεια) θα συνυπάρχουν με ήττες ή υποχωρήσεις (βλ. τη σχεδόν βέβαιη «μεταρρύθμιση» του συνταξιοδοτικού συστήματος). Το πρόσημο θα εξαρτηθεί, μεταξύ άλλων, από τον ρυθμό της κοινωνικής αναδιανομής του πλούτου και από τη δυνατότητα ουσιαστικής δημοκρατικής συμμετοχής στη λήψη των αποφάσεων σε κάθε επίπεδο (κόμμα, κυβέρνηση, κράτος, κοινωνία).
Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ είναι πρωτίστως μια κυβέρνηση κοινωνικής σωτηρίας. Tο μέτρο της επιτυχίας της κυβέρνησης, παρά το κλίμα των ημερών, είναι ο ρυθμός με βάση τον οποίο θα μετατραπεί από κυβέρνηση σωτηρίας σε κυβέρνηση της Αριστεράς και η αποκρυστάλλωση της μετάβασης αυτής στο πεδίο των κρατικών πολιτικών.
* Ο Γιώργος Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Ιστορίας στο Queen Mary του Λονδίνου
πηγή: avgi.gr άρθρο του Γιώργου Γιαννακόπουλου > Ηθικός κίνδυνος
..."ιστογραμμή"...